ကြိုဆိုပါသည်
Together သည် - လူနာများနှင့် မိဘများ၊ မိသားစုဝင်များနှင့် သူငယ်ချင်းများအပါအဝင် - ကလေးကင်ဆာကြောင့် ထိခိုက်မှုရှိသူတိုင်းအတွက် ရင်းမြစ်အသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။
ပိုမိုလေ့လာရန်ဝမ်းချုပ်ခြင်းဆိုသည်မှာ ဝမ်းတုံး (အီအီး) မှာမာခဲနေပြီး ဝမ်းသွားရခက်ခဲခြင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းများမှာ အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် အလွန်နှေးကွေးစွာ ရွေ့လျားခြင်း စသည့်အခြေအနေတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ ထိုအခြေအနေသည် အူလှုပ်ရှားမှုများကို ပုံမမှန်ဖြစ်စေပြီး၊ နာကျင်ခြင်း၊ စားချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ လိပ်ခေါင်းဖြစ်ခြင်းနှင့် အရေပြားတွင်လည်း အနာများ သို့မဟုတ် ပေါက်ပြဲမှုများဖြစ်ခြင်းစသည့် ပြဿနာရပ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။
ကင်ဆာရောဂါနှင့် ကင်ဆာကုသမှုများတွင် အတွေ့ရများသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခုမှာ ဝမ်းချုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဝမ်းချုပ်ပါက စိတ်မသက်မသာဖြစ်ခြင်း၊ နေ့စဥ်လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်း၊ ဘဝအရည်အသွေး လျော့ကျစေခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှာ ပြင်းထန်ပါက စမြင်းတုံးခံသည်အထိဖြစ်သွားနိုင်သည်။ ထိုအခြေအနေတွင် မာခဲနေသော ဝမ်းတုံးတစ်တုံးသည် အူမ သို့မဟုတ် အစာဟောင်းအိမ်အတွင်းထဲတွင် ကပ်နေသည်။ ဝမ်းတုံးအမာများသည် စအိုအတွင်း သို့မဟုတ် စအိုတစ်ဝိုက်ရှိ အရေပြားတို့ကို ပြတ်ရှစေခြင်း သို့မဟုတ် ပေါက်ပြဲစေခြင်းတို့ကိုလည်း ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အဆိုပါ ပေါက်ပြဲမှုများကို စအိုကွဲခြင်းဟု ခေါ်သည်။ ကင်ဆာရောဂါရှိပြီး ကိုယ်ခံအားစနစ်အားနည်းနေသည့်ကလေးများတွင် အဆိုပါ အရေပြားပေါ်မှ အပေါက်အပြဲများမှတစ်ဆင့် ပြင်းထန်သည့်ရောဂါပိုးများ ဝင်ရောက်သွားနိုင်သည်။
ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် ကလေးများ၊ အထူးသဖြင့် ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်များ ပြောပြချင်သည့် အကြောင်းအရာမဟုတ်ပါ။ သို့သော်လည်း ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကုစားရန် နည်းလမ်းများလည်း ရှိကြသည်။ စားသောက်ပုံပြောင်းလဲခြင်း၊ အရည်သောက်ခြင်း၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားနေခြင်းအားဖြင့်လည်း သက်သာစေနိုင်သည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသက်သာစေရန် ကုသပေးသည့်အဖွဲ့က ဆေးတချို့ကို လမ်းညွှန်ပေးနိုင်ပါသည်။
လူတိုင်း၏ ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထမှာ မတူညီကြပါ။ သို့သော်လည်း ယေဘုယျအနေဖြင့် တစ်ပတ်ကို ၃ ကြိမ်နှင့်အထက် ဝမ်းသွားသင့်သည်။
ဝမ်းချုပ်ခြင်းအား ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရာတွင် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်-
ဝမ်းချုပ်ခြင်းအတွက် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်ကြသည်-
အစာများသည် အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် ဆင်းသွားစဉ်တွင် အာဟာရဓာတ်များနှင့် ရေတို့ကို ခန္ဓာကိုယ်မှ စုပ်ယူထားလိုက်သည်။ အညစ်အကြေးများသည် အူမနှင့် အစာဟောင်းအိမ်တို့ကို ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ခန္ဓာကိုယ်မှ ဝမ်းအနေဖြင့် စွန့်ပစ်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အစာခြေစနစ်သည် နှေးကွေးသွားပြီး ဝမ်းများမှာလည်း အလွန်နှေးကွေးစွာဖြင့် အူများကို ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ထိုအခါ ခန္ဓာကိုယ်မှ ရေဓာတ်တို့ကို ပိုမိုစုပ်ယူသွားနိုင်ပြီး၊ ဝမ်းတုံးကို ပို၍ မာပြီး၊ ခြောက်သွေ့စေသည်။
ကင်ဆာကုသနေစဉ် ဝမ်းချုပ်ရသည့်အကြောင်းရင်း များစွာရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်-
တချို့သောဆေးများတွင် အတွေ့ရများသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခုမှာ ဝမ်းချုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကလေးကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်စေတတ်သည့်ဆေးဝါးများမှာ နာကျင်မှုသက်သာစေသည့်ဆေးများနှင့် ပျို့အန်ခြင်းကိုသက်သာစေသည့် ဆေးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကီမိုဆေးသွင်းကုသရာတွင် အသုံးပြုသော ဆေးများဖြစ်သည့် vincristine (ဗင်ခရစ်စတင်း) နှင့် vinblastine (ဗင်ဘလက်စ်စတိုင်း)တို့၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခုမှာ ဝမ်းချုပ်စေခြင်း ဖြစ်သည်။ သွေးအားနည်းရောဂါအတွက် သံဓာတ်အားဆေးများစားနေရသော ကလေးများတွင်လည်း ဝမ်းချုပ်တတ်သည်။
ဝမ်းချုပ်စေတတ်သော ဆေးများတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်ကြသည်-
ကလေးကင်ဆာလူနာကို ကုသနေစဉ်တွင် နာကျင်မှုသက်သာစေရန် ဘိန်းကဲ့သို့သောဆေးများ ပေးလေ့ရှိသည်။ ထိုကဲ့သို့သော ဆေးတစ်ချို့မှာ codeine (ကိုးဒင်း)၊ fentanyl (ဖန်းတနိုင်းလ်)၊ hydrocodone (ဟိုက်ဒရိုကိုဒုန်း)၊ methadone (မီသာဒုန်း)၊ morphine (မော်ဖင်း) နှင့် oxycodone (အောက်ဆီကိုဒုန်း)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အောက်ပါအကြောင်းရင်းအနည်းငယ်တို့ကြောင့် ဘိန်းကဲ့သို့သောဆေးများက ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ဖြစ်စေသည်-
ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် အတွေ့ရများသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခုဖြစ်သောကြောင့် အကယ်၍ ဘိန်းကဲ့သို့သောဆေးတစ်မျိုးမျိုးပေးရပါက ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်စေရန် ဝမ်းနုတ်ဆေးကိုပါ တွဲပေးရန် ကုသပေးသည့်အဖွဲ့က အကြံပြုနိုင်သည်။
ကလေးကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကာကွယ်ရန်နှင့် ကုသရန် နည်းလမ်းများစွာ ရှိပါသည်။ ပြုစုစောင့်ရှာက်ရေးအဖွဲ့နှင့် မိသားစုဝင်များသည် ကလေးများတွင် ၎င်းလက္ခဏာများကို သေချာကျနစွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် နီးကပ်စွာ အလုပ်လုပ်ရန်အရေးကြီးသည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် သိပ်မဆိုးပါက စားသောက်ပုံပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေပိုသောက်ခြင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုပိုလုပ်ခြင်းစသည့် အပြုအမူပြောင်းလဲခြင်းတို့ဖြင့် ဦးစွာပထမ ကုသနိုင်သည်။ ကုသမှုနောက်တစ်ဆင့်မှာ အူလှုပ်ရှားမှုကိုအားပေးသည့် ဆေးများပေးခြင်း ဖြစ်သည်။
ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကုသသည့်ဆေးများကို ဝမ်းနုတ်ဆေးများဟုလည်း ခေါ်တတ်ကြသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများသည် ဝမ်းတုံးကိုပျော့စေခြင်း သို့မဟုတ် အူလှုပ်ရှားမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း စသည့်နည်းလမ်းတို့ဖြင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေသည်။
စိမ့်ဝင်စေသည့်နည်းလမ်းအသုံးပြုသော ဝမ်းနုတ်ဆေး/ ဝမ်းပျော့ဆေးများ | လှုံ့ဆော်ပေးသည့် ဝမ်းနုတ်ဆေးများ | ပေါင်းစပ်ဆေးများ |
---|---|---|
Polyethylene glycol (ပိုလီအသလင်း ဂလိုင်ကောလ်) 3350 (MiraLax®) | Senna (ဆန်းနာ) (Ex-Lax®, Senexon®, Senokot®) | Senna (ဆန်းနာ) + Docusate (ဒေါ့ကယူစိတ်) (Correctol 50 Plus®, Ex-Lax Gentle Strength®, Peri-Colace®, Senokot S®) |
Docusate (ဒေါ့ကယူစိတ်) (Colace®, Pedia-Lax®) | Bisacodyl (ဘစ်ဆာကိုဒေလ်) (Correctol®, Dulcolax®) | |
မှတ်ချက်။ ။ ဝမ်းနုတ်ဆေးအညွှန်းများရှိ ပါဝင်ပစ္စည်းတို့ကို ဖတ်ရှုရန် အရေးကြီးသည်။ နာမည်ကြီးအမှတ်တံဆိပ်အများစုတွင် ဖော်မြူလာအချိုးအစားများစွာရှိကြပြီး အလုပ်လုပ်သည့်နည်းလမ်းမှာလည်း မတူညီကြပါ။ ဖော်ပြထားသော အမှတ်တံဆိပ်များမှာ ဥပမာအနေဖြင့်သာ ဖော်ပြထားခြင်း ဖြစ်သည်။ |
ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေသည့်ဆေးများမှာ များသောအားဖြင့် သောက်ဆေးများ ဖြစ်ကြသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများကို တစ်ခါတစ်ရံ စအိုမှလည်းကောင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းချူဆေးရည် ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း အသုံးပြုနိုင်သည်။ သို့သော် ဆရာဝန်တစ်ဦး၏ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်သင့်သည်။
ဝမ်းနုတ်ဆေးအများစုကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မပါဘဲ ဆေးဆိုင်တွင် လွယ်ကူစွာ ဝယ်ယူနိုင်သည်။ သို့သော် မည့်သည့်ဆေးကိုမဆို မသောက်မီ ကုသပေးသည့်အဖွဲ့အား ပြောပြရန် အရေးကြီးသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများကို မှန်ကန်စွာအသုံးမပြုပါက ပျို့ခြင်း၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ အရည်ဓာတ်ခမ်းခြောက်ခြင်း စသည့်ပြဿနာများ ဖြစ်နိုင်သည်။
အကယ်၍ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် ဘိန်းကဲ့သို့သောဆေးများကြောင့် ဖြစ်ပါက methylnaltrexone (မီသိုင်းနယ်ထရီဇုမ်း) (Relistor®) ဟုခေါ်သည့် ဆေးကိုပေးခြင်းအားဖြင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေနိုင်သည်။ ကုသပေးသည့်အဖွဲ့ကလည်း နာကျင်မှုသက်သာစေသည့် ဆေးများကို ပြောင်းလဲပစ်ရန် စဉ်းစားနိုင်သည်။
ကင်ဆာကုသနေစဉ်တွင် ပျို့ခြင်း၊ စားသောက်ချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ နုံးခွေခြင်းစသည့် လက္ခဏာတို့ကြောင့် ကယ်လိုရီပြည့်ဝရန်နှင့် အမျှင်ဓာတ်များသော အစားအစာတို့ကို လုံလောက်စွာ စားသောက်ရန်မှာ လူနာများအတွက် အခက်အခဲဖြစ်စေသည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသက်သာစေရန် စားသောက်ပုံပြောင်းလဲသည့် နည်းလမ်းတစ်ချို့မှာ-
ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ သက်သာစေသည့် အကြံပြုချက်များအကြောင်း ပိုမိုလေ့လာပါ။
လူနာတချို့တွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်း ပြင်းထန်ပါက စမြင်းတုံးခံသည်အထိ ဖြစ်သွားနိုင်သည်။ ထိုအခါ ဝမ်းတုံးသည် မာပြီးခြောက်သွေ့နေသော အစိုင်အခဲတစ်ခုဖြစ်သွားပြီး၊ အစာဟောင်းအိမ်ထဲတွင် ကပ်နေတတ်သည်။ လူနာသည် ဝမ်းမသွားနိုင်တော့ပါ။ ကုသမှုများတွင် ဝမ်းချူဆေးရည် ကို အစာဟောင်းအိမ်နှင့် အူထဲသို့ စအိုမှတစ်ဆင့် တိုက်ရိုက်ထည့်ခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦးက လက်အိတ်စွပ်ထားပြီး လက်ညှိုးဖြင့် အစာဟောင်းအိမ်ထဲသို့ နှိုက်၍ ဝမ်းတုံးအစိုင်အခဲကို အပိုင်းအစများဖြစ်သွားအောင် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ဝမ်းတုံးကို လက်ဖြင့်ဖယ်ရှားပေးခြင်းမျိုးလည်း လိုအပ်လာနိုင်သည်။
ပုံမှန်အူလှုပ်ရှားမှုများ မရှိတော့ခြင်းကြောင့် အူများပိတ်ဆို့သွားပါက အူလှုပ်ရှားမှု ရပ်တန့်နေခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဝမ်းဗိုက်ခွဲစိတ်မှုအပြီးတွင် အဆိုပါအခြေအနေမျိုး တစ်ခါတစ်ရံ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။ ထိုအခြေအနေကို ခွဲစိတ်ပြီးနောက် အူလှုပ်ရှားမှု ရပ်တန့်နေခြင်းဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အူလှုပ်ရှားမှု ရပ်တန့်နေခြင်းအား ကုသရာတွင် သွေးပြန်ကြောထဲသို့ အရည်များသွင်းခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်စေတတ်သည့် ဆေးများရှောင်ရှားခြင်းနှင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုဖြစ်စေသည့် အခြေခံအကြောင်းတရားကို ကုသပေးခြင်းတို့ ပါဝင်ကြသည်။
အူထဲရှိ ဖိအားများနှင့် အန်ခြင်းတို့ကို သက်သာစေရန် အူအတွင်းရှိ လေများ၊ အရည်များနှင့် အခြားအရာတို့ကို စုပ်ထုတ်ရန် အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်း ဖိအားလျှော့ပေးခြင်း နည်းလမ်းကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ နှာခေါင်းဝမှ အစာအိမ်ထဲသို့ထည့်ထားသည့် နှာခေါင်းပိုက် (NG) တစ်ခုကို အသုံးပြု၍ ထိုသို့ပြုလုပ်နိုင်သည်။
နာတာရှည် ဝမ်းချုပ်တတ်သော ကလေးငယ်များတွင် နာကျင်ခြင်း၊ ယားယံခြင်း၊ အရေပြားယားခြင်းကြောင့် မသက်မသာဖြစ်ခြင်း၊ လိပ်ခေါင်း သို့မဟုတ် စအိုကွဲခြင်းစသည့် ဝေဒနာများ ရှိနေနိုင်သည်။ စအိုတဝိုက်အရေပြားတွင်ဖြစ်သော ပြတ်ရှ၊ ပွန်းပဲ့၊ ပေါက်ပြဲ အစရှိသည့်နေရာတို့မှ ရောဂါပိုးများဝင်ရောက် သွားနိုင်သည်။ မည်သည့်အရေပြားပြဿနာကိုမဆို ကုသပေးသည့်အဖွဲ့အား အသိပေးပါ။ ကိုယ်ခံအားစနစ်ကောင်းကောင်းအလုပ်မလုပ်သေးဘဲ ပြင်းထန်သည့်ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ခြေ ရှိသည့် ကလေးများအတွက် အထူးအရေးကြီးသည်။
အဆိုပါ ပြဿနာရပ်များကို ကာကွယ်၊ ကုသရန် နည်းလမ်းတချို့မှာ-
---
ဤဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသည့် မည့်သည့်ကုန်ပစ္စည်းအမှတ်တံဆိပ်ကိုမျှ သုံးစွဲရန် Together က ထောက်ခံချက် မပေးပါ။
---
ပြန်လည်သုံးသပ်ခဲ့သည့်ရက်စွဲ-၊ ဖေဖော်ဝါရီလ၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်