၀ - ၁၈ နှစ်အကြားဖြစ်သော ကလေးဘဝ ကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်း

ဝမ်းချုပ်ခြင်းဆိုတာ ဘာလဲ။

ဝမ်းချုပ်ခြင်းအား ရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်း

လူတိုင်း၏ ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထမှာ မတူညီကြပါ။ သို့သော်လည်း ယေဘုယျအနေဖြင့် တစ်ပတ်ကို ၃ ကြိမ်နှင့်အထက် ဝမ်းသွားသင့်သည်။

ဝမ်းချုပ်ခြင်းအား ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရာတွင် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်-

• ဝမ်းသွားသည့် အကြိမ်ရေ (တစ်ပတ်လျှင် ၂ ကြိမ်ထက်နည်း)
• ဝမ်းပုံစံ (မာ၊ ခြောက်၊ အတုံး သို့မဟုတ် အရွယ်အစား ကြီးနေခြင်း)
• ဝမ်းထွက်စေရန် အားထုတ်ရမှု (ဝမ်းညှစ်ရာတွင် နာကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် အားစိုက်ရလွန်းခြင်း)

ဝမ်းချုပ်ခြင်းအတွက် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်ကြသည်-

• ကျန်းမာရေးရာဇဝင်နှင့် ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထကို သုံးသပ်ခြင်း
• ဝမ်းဗိုက်ကို စမ်းသပ်ခြင်း
• စအိုတစ်ဝိုက်ကို စမ်းသပ်ခြင်း
• သွေးနှင့် ဝမ်းတို့ကို ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးခြင်း
• ကြွက်သားနှင့် ကြွက်သားတုံ့ပြန်မှု စမ်းသပ်ခြင်းများ
• ပုံရိပ်စစ်ဆေးမှုများ

၀ - ၁၈ နှစ်အကြားဖြစ်သော ကလေးဘဝ ကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်ရခြင်း အကြောင်းရင်းများ

အစာများသည် အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် ဆင်းသွားစဉ်တွင် အာဟာရဓာတ်များနှင့် ရေတို့ကို ခန္ဓာကိုယ်မှ စုပ်ယူထားလိုက်သည်။ အညစ်အကြေးများသည် အူမနှင့် အစာဟောင်းအိမ်တို့ကို ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ခန္ဓာကိုယ်မှ ဝမ်းအနေဖြင့် စွန့်ပစ်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အစာခြေစနစ်သည် နှေးကွေးသွားပြီး ဝမ်းများမှာလည်း အလွန်နှေးကွေးစွာဖြင့် အူများကို ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ထိုအခါ ခန္ဓာကိုယ်မှ ရေဓာတ်တို့ကို ပိုမိုစုပ်ယူသွားနိုင်ပြီး၊ ဝမ်းတုံးကို ပို၍ မာပြီး၊ ခြောက်သွေ့စေသည်။

ကင်ဆာကုသနေစဉ် ဝမ်းချုပ်ရသည့်အကြောင်းရင်း များစွာရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်-

• အမျှင်ပါဝင်မှုနည်းသော အစားအစာများ
• အစားလျှော့စားခြင်း
• အရည်သောက်နည်းခြင်း သို့မဟုတ် ‌ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်ခြင်း
• ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မရှိခြင်း
• ကင်ဆာအလုံးက အစာအိမ် သို့မဟုတ် အူများအပေါ် ဖိထားခြင်း
• နာကျင်မှု သို့မဟုတ် ပျို့အန်မှုသက်သာစေသည့် ဆေးဝါးများ
• ကီမိုဆေးသွင်းကုသရာတွင် အသုံးပြုသော တချို့ဆေးများ
• ဆီးချို၊ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းခြင်း၊ ကစီဓာတ်ပါသောအစားစားမိပါက အူများရောင်ရမ်းစေသည့်ရောဂါ၊ စသည့် ရောဂါများ

ဝမ်းချုပ်စေတတ်သည့် ဆေးဝါးများ

ဝမ်းချုပ်ခြင်းအား ကုသသည့်နည်းလမ်းများ

ကလေးကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကာကွယ်ရန်နှင့် ကုသရန် နည်းလမ်းများစွာ ရှိပါသည်။ ပြုစုစောင့်ရှာက်ရေးအဖွဲ့နှင့် မိသားစုဝင်များသည် ကလေးများတွင် ၎င်းလက္ခဏာများကို သေချာကျနစွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် နီးကပ်စွာ အလုပ်လုပ်ရန်အရေးကြီးသည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် သိပ်မဆိုးပါက စားသောက်ပုံပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေပိုသောက်ခြင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုပိုလုပ်ခြင်းစသည့် အပြုအမူပြောင်းလဲခြင်းတို့ဖြင့် ဦးစွာပထမ ကုသနိုင်သည်။ ကုသမှုနောက်တစ်ဆင့်မှာ အူလှုပ်ရှားမှုကိုအားပေးသည့် ဆေးများပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကုသသည့်ဆေးများ

ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကုသသည့်ဆေးများကို ဝမ်းနုတ်ဆေးများဟုလည်း ခေါ်တတ်ကြသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများသည် ဝမ်းတုံးကိုပျော့စေခြင်း သို့မဟုတ် အူလှုပ်ရှားမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း စသည့်နည်းလမ်းတို့ဖြင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေသည်။

• ဝမ်းတုံးပျော့စေသည့် (docusate (ဒေါ်ကယူစိတ်)) သည် ဝမ်းတုံးအတွင်းရှိ ရေနှင့် အဆီပါဝင်မှုတို့ကို များလာစေပြီး ဝမ်းကိုပျော့စေသည်။
• စိမ့်ဝင်စေသည့်နည်းလမ်းအသုံးပြုသော ဝမ်းနုတ်ဆေးများ (Miralax®, lactulose (လက်တူလို့စ်)) သည် အစာခြေလမ်းကြောင်းထဲတွင် အရည်ပမာဏကို များလာစေပြီး ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို လျော့နည်းစေနိုင်သည်။
• လှုံ့ဆော်ပေးသည့် ဝမ်းနုတ်ဆေးများ (senna (ဆန်းနာ)၊ bisacodyl (ဘစ်ဆာကိုဒေလ်) သည် အူနံရံရှိ ကြွက်သားညှစ်အားကို တိုးလာစေပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် ဝမ်းတုံးဖြတ်သန်းသွားစေရန် ကူညီပေးသည်။

ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေသည့်ဆေးများမှာ များသောအားဖြင့် သောက်ဆေးများ ဖြစ်ကြသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများကို တစ်ခါတစ်ရံ စအိုမှလည်းကောင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းချူဆေးရည် ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း အသုံးပြုနိုင်သည်။ သို့သော် ဆရာဝန်တစ်ဦး၏ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်သင့်သည်။

ဝမ်းနုတ်ဆေးအများစုကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မပါဘဲ ဆေးဆိုင်တွင် လွယ်ကူစွာ ဝယ်ယူနိုင်သည်။ သို့သော် မည့်သည့်ဆေးကိုမဆို မသောက်မီ ကုသပေးသည့်အဖွဲ့အား ပြောပြရန် အရေးကြီးသည်။ ဝမ်းနုတ်ဆေးများကို မှန်ကန်စွာအသုံးမပြုပါက ပျို့ခြင်း၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ အရည်ဓာတ်ခမ်းခြောက်ခြင်း စသည့်ပြဿနာများ ဖြစ်နိုင်သည်။

အကယ်၍ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသည် ဘိန်းကဲ့သို့သောဆေးများကြောင့် ဖြစ်ပါက methylnaltrexone (မီသိုင်းနယ်ထရီဇုမ်း) (Relistor®) ဟုခေါ်သည့် ဆေးကိုပေးခြင်းအားဖြင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို သက်သာစေနိုင်သည်။ ကုသပေးသည့်အဖွဲ့ကလည်း နာကျင်မှုသက်သာစေသည့် ဆေးများကို ပြောင်းလဲပစ်ရန် စဉ်းစားနိုင်သည်။

ဝမ်းချုပ်ခြင်းသက်သာစေရန် စားသောက်ပုံပြောင်းလဲခြင်း

ကင်ဆာကုသနေစဉ်တွင် ပျို့ခြင်း၊ စားသောက်ချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ နုံးခွေခြင်းစသည့် လက္ခဏာတို့ကြောင့် ကယ်လိုရီပြည့်ဝရန်နှင့် အမျှင်ဓာတ်များသော အစားအစာတို့ကို လုံလောက်စွာ စားသောက်ရန်မှာ လူနာများအတွက် အခက်အခဲဖြစ်စေသည်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းသက်သာစေရန် စားသောက်ပုံပြောင်းလဲသည့် နည်းလမ်းတစ်ချို့မှာ-

• အမျှင်ဓာတ်များများပါသော အစားအစာများ စားခြင်း။ အမျှင်ဓာတ်များများပါသော အစားအစာများတွင် သစ်သီးများ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ ဂျုံထွက်ပစ္စည်းများ၊ ပဲများနှင့် အခွံမာအသီး စသည်တို့ ပါဝင်ကြသည်။
• အရည်များများသောက်ပါ။
• အစားပုံမှန်စားပါ။
• မနက်စာအတွက် ဖျော်ရည်အပူ သို့မဟုတ် အုတ်ဂျုံအပူ သောက်ပါ။ ခပ်နွေးနွေးအပူချိန်က အစာခြေလမ်းကြောင်းကို လှုံ့ဆော်ပေးသည်။

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ သက်သာစေသည့် အကြံပြုချက်များအကြောင်း ပိုမိုလေ့လာပါ။

အဆိုပါ ပြဿနာရပ်များကို ကာကွယ်၊ ကုသရန် နည်းလမ်းတချို့မှာ-

• ဝမ်းအတင်းညှစ်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အိမ်သာတက်သည့်အချိန်ကို ကန့်သတ်ထားပါ။
• နေရာတဝိုက်ကို ညင်သာစွာ သုတ်ပါ။ သို့သော် လုံးဝသန့်ရှင်းသွားစေရန် သတိပြုပါ။ အိမ်သာသုံးစက္ကူအစို သို့မဟုတ် အနံအသက်မပါသော အိမ်သာသုံးအဝတ်စတို့ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
• ရေနွေးနွေးဖြင့် ရေချိုးပါ။ သို့မဟုတ် နေရာတဝိုက်ကို အဝတ်နွေးနွေးတစ်ခု ကပ်ထားပေးပါ။
• ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးဝါးပညာရှင်တစ်ဦးမှ လမ်းညွှန်ပေးသည့် ခရင်မ်တစ်ခုခုကို လိမ်းထားပေးပါ။

ကလေးကင်ဆာလူနာများတွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်း- မိသားစုဝင်များအတွက် အကြံပြုချက်များ

• ဝမ်းချုပ်ခြင်းနှင့် အခြားအဖြစ်များသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသဖြင့် သင့်ကလေးကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပေးပါ။ ကလေးအသက်အရွယ်နှင့် ကိုက်ညီသည့်နည်းလမ်းများအသုံးပြု၍ သူ သို့မဟုတ် သူမ၏ ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်းကို သင့်ကလေးလေ့လာသင်ယူနိုင်စေရန် ကူညီပေးပါ။ ကလေးနှင့်ဆက်ဆံရေးတွင် ရိုးသားမှု၊ ပွင့်လင်းမှုရှိပါစေ။
• စအိုကွဲခြင်းနှင့် လိပ်ခေါင်းရောဂါ စသည့် ပြဿနာရပ်တို့အကြောင်း ပြောပြပါ။ အသက်ကြီးသောကလေးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များ ဖြစ်ပါက ရောဂါလက္ခဏာရပ်များအကြောင်း သိရှိစေရန် လုပ်ဆောင်ပါ။ အကယ်၍ အဆိုပါကိစ္စရပ်များ ဖြစ်‌ပေါ်လာပါက ကုသပေးသည့်အဖွဲ့ကို အထူးအသိပေးရန် အရေးကြီးသည်။
• သင့်အား ကုသပေးသည့်အဖွဲ့နှင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းအကြောင်း တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပါ။ အကူအညီဖြစ်စေမည့် ဆေးဝါးများနှင့် အခြားဗျူဟာများရှိသည်ကို သတိရပါ။
• အိမ်သာတက်သည့် အလေ့အထကို မှတ်တမ်းပြုလုပ်ထားပါ။ အိမ်သာတက်သည့် အကြိမ်ရေ၊ ပမာဏ၊ ဝမ်းပုံစံ စသည်တို့ကို ချရေးထားပါ။ ဝမ်းသွားရာတွင် နာကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် အားစိုက်ညှစ်ရခြင်းတို့ကိုလည်း သေချာမှတ်သားထားပါ။ ထိုမှတ်တမ်းသည် သင့်အားကုသပေးနေသည့် ဆရာဝန်ကို ပြဿနာရပ်အကြောင်းကို ပိုမိုသိရှိနိုင်စေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်သည်။
• အမျှင်များများပါသော အစားအစာကို ကျွေးပါ။ သင့်ကလေးတွင် စားသောက်ခြင်းတို့နှင့် ပတ်သက်၍ ပြဿနာဖြစ်ပေါ်နေပါက ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့အား အသိပေးပါ။
• ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု တတ်နိုင်လောက် များများလုပ်ရန် တိုက်တွန်းအားပေးပါ။
• ဝမ်းနုတ်ဆေးများကို ဆေးအညွှန်းပါ သောက်သုံးရမည့်ပမာဏအတိုင်း လိုက်နာသောက်သုံးပါ။

ကလေးကင်ဆာလူနာများတွင်ဖြစ်သော ဝမ်းချုပ်ခြင်းအကြောင်း ပိုမိုဖတ်ရှုနိုင်ရန်

• ဝမ်းချုပ်ခြင်း - ကလေး ကင်ဆာရောဂါဗေဒ အဖွဲ့
• ဝမ်းချုပ်ခြင်းနှင့် ကင်ဆာကုသခြင်း - အမျိုးသား ကင်ဆာ အင်စတီကျု့