အသည်းကင်ဆာ

အသည်းကင်ဆာဆိုတာ ဘာလဲ။

အသည်းကင်ဆာကို ကလေးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များတွင် တွေ့ရခဲသည်။ ၎င်းသည် ကလေးသူငယ် ကင်ဆာများ၏ ၁ မှ ၂ % တွင် တွေ့ရသည်။ ကလေးသူငယ်တွင်ဖြစ်ပွားသည့် အသည်းကင်ဆာအမျိုးအစားများတွင် ကလေးများတွင် အဖြစ်များသည့် အသည်းကင်ဆာ၊ အသည်းထဲရှိ ဆဲလ်များမှစတင်ဖြစ်ပွားသော အသည်းကင်ဆာ၊ သန္ဓေသားလောင်း၏ အသည်းဖြစ်လာရမည့်ဆဲလ်များမှ အသည်းအဆင့်သို့ မဖွံဖြိုးလာဘဲ ကင်ဆာဖြစ်သွားသော ရှားပါးဆာကိုမာ အသည်းကင်ဆာတို့ပါဝင်သည်။  

• ကလေးများတွင် အဖြစ်များသည့်အသည်းကင်ဆာ (HB) သည် မွေးကင်းစနှင့် အသက် ၃ နှစ်အောက်ကလေးငယ်များတွင် အများအားဖြင့်တွေ့ရသည့်ကင်ဆာအမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အဖြစ်အများဆုံး ကလေး အသည်းကင်ဆာဖြစ်သည်။
• အသည်းထဲရှိ ဆဲလ်များမှစတင်ဖြစ်ပွားသော အသည်းကင်ဆာ (HCC) သည် ကလေးကြီးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များတွင် ဖြစ်တတ်သည်။ ကလေးငယ်များတွင် အလွန်ဖြစ်ခဲသည်။ အသက် ၁၂ နှစ် − ၁၄ နှစ်အရွယ်ကလေးများတွင် အများအားဖြင့် တွေ့ရတတ်သည်။
• သန္ဓေသားလောင်း၏ အသည်းဖြစ်လာရမည့်ဆဲလ်များမှ အသည်းအဆင့်သို့ မဖွံဖြိုးလာဘဲ ကင်ဆာဖြစ်သွားသော ရှားပါးဆာကိုမာ အသည်းကင်ဆာ (UES) သည် ဖြစ်ခဲသည့် အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပြီး အသက် ၆ နှစ် − ၁၀ နှစ်ကြားအရွယ် ကလေးများတွင် အများအားဖြင့် တွေ့ရတတ်သည်။ ကလေးများတွင် အဖြစ်များသည့်အသည်းကင်ဆာနှင့် အသည်းထဲရှိ ဆဲလ်များမှစတင်ဖြစ်ပွားသော အသည်းကင်ဆာပြီးနောက် တတိယအဖြစ်အများဆုံး ကလေးအသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ကလေး အသည်းကင်ဆာ၏ ၁၅% မှာ ၎င်းရောဂါဖြစ်သည်။

အသည်းသည်ဝမ်းဗိုက် ညာဖက်ထောင့်အပေါ်တွင်ရှိသည့် ကြီးမားသည့် အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၄င်းတွင် အရေးကြီးသည့်လုပ်ဆောင်ချက် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ အသည်းသည် သွေးတွင်းရှိအညစ်အကြေးများ ရှင်းလင်းပေးခြင်း၊ သည်းခြေရည်ထုတ်၍ အစာခြေရာတွင် ကူညီခြင်းနှင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်သည့် စွမ်းအင်များ သိုလှောင်ပေးခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်သည်။ အသည်းအသားစထဲတွင် ကင်ဆာဆဲလ်များကြောင့် ကင်ဆာအကျိတ်များ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်အခါ အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားသည်။

အသည်းကင်ဆာအား အဓိကအားဖြင့် ခွဲစိတ်ကုသသည်။ ခွဲစိတ်ကုသခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အသည်းအတွင်းရှိ ကင်ဆာအကျိတ်ကို တတ်နိုင်သမျှ ခွဲစိတ်ဖယ်ရှားရန်ဖြစ်သည်။ ကင်ဆာအကျိတ်များလုံးဝဖယ်ရှားပြီးသည့် လူနာများသည် ပျောက်ကင်းအောင် ကုသနိုင်သည့်အခွင့်အရေးကောင်းရှိသည်။

အသည်းကင်ဆာ အကျိတ်အား ခွဲစိတ်ကုသခြင်း မပြုမီ ကျုံ့သွားအောင် သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ကင်ဆာဆဲလ်များ ရပ်တန့်သွားအောင် သို့မဟုတ် ကြီးထွားနှုန်း နှေးသွားအောင် ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်းကုထုံးကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ အသည်းကင်ဆာဝေဒနာခံစားရပါက အသက်ရှင်နိုင်စွမ်းသည် ကင်ဆာအကျိတ်အား ဖယ်ရှား၍ ရနိုင်၊ မနိုင်အပေါ်မူတည်ပြီးကင်ဆာရောဂါကိုအသည်းအပြင်ဖက်အား ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိအပေါ်လည်း မူတည်သည်။

အသည်းကင်ဆာရောဂါ ရှေ့ပြေးလက္ခဏာများနှင့်ရောဂါလက္ခဏာများ

အသည်းကင်ဆာရောဂါ ရှေ့ပြေးလက္ခဏာများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် ကင်ဆာအကျိတ် အရွယ်အစားနှင့် ၎င်းကင်ဆာသည် အသည်းအပြင်ဖက်အား ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိအပေါ် မူတည်သည်။ အသည်းကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာများမှာ-

• မကြာခဏဆိုသလို လက္ခဏာမပြဘဲ ဝမ်းဗိုက် (ရင်ခေါင်းအောက်) တွင် အစိုင်အခဲတည်ခြင်း သို့မဟုတ် ဖူးရောင်ခြင်း
• ဝမ်းဗိုက်ပိုင်း သို့မဟုတ် ကျောဘက်တွင် နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း
• စားချင်စိတ်မရှိခြင်း
• ကိုယ်အလေးချိန်ချခြင်း
• အရေပြားယားယံခြင်း
• မျက်လုံး နှင့်/သို့မဟုတ် အရေပြား အဝါရောင်ဖြစ်ခြင်း (အသားဝါခြင်း)
• နှုတ်ခမ်းနှင့် အရေပြားဖြူဖျော့နေခြင်း (သွေးအားနည်းရောဂါဖြစ်နိုင်ခြင်း)
• ပျို့ခြင်းနှင့် အန်ခြင်း
• အဖျား

ကလေးများတွင် အဖြစ်များသောအသည်းကင်ဆာသည် ၎င်း၏ ကင်ဆာအကျိတ်မှ ဟော်မုန်း ထုတ်လွှတ်သည့်အတွက် စောစီးစွာ အရွယ်ရောက်ခြင်း လက္ခဏာများ (ပုံမှန်ထက်စော၍ အရွယ်ရောက်ခြင်း)နှင့် ဆက်စပ်နိုင်ပါသည်။

အသည်းကင်ဆာ ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆရာဝန်များသည် အသည်းကင်ဆာအကျိတ် ရှိ၊ မရှိ သိရှိနိုင်စေရန် စမ်းသပ်မှုအမျိုးမျိုးပြုလုပ်၍ ရောဂါရှာဖွေရသည်။ ဤစမ်းသပ်မှုများတွင် အောက်ပါအချက်များ ပါဝင်ပါသည်။

• ရောဂါလက္ခဏာတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ သိရှိဖို့ ကျန်းမာရေးမှတ်တမ်းနဲ့ ရုပ်ပိုင်းစစ်ဆေးမှု၊ ယေဘုယျကျန်းမာရေး၊ ယခင် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများနဲ့ ဖြစ်ပွားရတဲ့အကြောင်းအရင်းများ ဖြစ်ပါတယ်။ မျိုးရိုးလိုက်တဲ့အခြေအနေတစ်ခု ဟုတ်မဟုတ်ကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ မိသားစုရာဇဝင်က အရေးကြီးပါတယ်။
• သွေးနဲ့ဆီးကို အသုံးပြုတဲ့ ဓါတ်ခွဲလေ့လာမှုတွေမှာ-
  • သွေးနီဥဆဲလ်များ၊ သွေးဖြူဥဆဲလ်များနှင့် သွေးဥမွှားများအရေအတွက် ပြည့်စုံစွာစစ်ဆေးခြင်း၊ သွေးနီဥအတွင်းရှိ ဟေမိုဂလိုဘင်ဓာတ် ပမာဏစစ်ဆေးခြင်း၊ သွေးအတွင်း သွေးနီဥ အချိုးအစားပမာဏ စစ်ဆေးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။
  • အသည်းလုပ်ဆောင်ချက်အား ကြည့်ရှုရန်နှင့် (အသည်းရောင်ရောဂါ) အသည်းရောင်ခြင်း သို့မဟုတ် ပိုးဝင်ခြင်း စမ်းသပ်စစ်ဆေးရန် အတွက် အခြားသွေးစစ်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ပါသည်။ 
  • Alpha-fetoprotein (AFP) ပမာဏ မြင့်မားခြင်း ကို စစ်ဆေးသည်။ ကလေးများတွင် အဖြစ်များသောအသည်းကင်ဆာဖြစ်လျှင် ပုံမှန်အားဖြင့် AFP ပမာဏ မြင့်မားနေကြောင်း တွေ့ရတတ်သည်။ အသည်းထဲရှိ ဆဲလ်များမှစတင်ဖြစ်ပွားသော အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားနေသည့် လူနာများတွင်မူ AFP မြင့်နေတတ်သော်လည်း ထိုသို့ ဖြစ်ခဲသည်။ UES ဖြစ်နေသည့် ကလေးများတွင် AFP သည် အများအားဖြင့် ပုံမှန်ပမာဏသာဖြစ်သည်။
• ကင်ဆာရှိ၊ မရှိ၊ ကင်ဆာအကျိတ် အရွယ်အစားနှင့် အဆုတ်ကဲ့သို့ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ကင်ဆာပျံ့နှံ့နေခြင်း ရှိ၊ မရှိ ကြည့်ရှုရန် ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေးခြင်းပြုလုပ်ပါသည်။ 
  • ကွန်ပျူတာဓါတ်မှတ်ရိုက်ခြင်း (CT Scan) သည် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ အစိတ်အပိုင်းများနှင့် တစ်ရှူးများကို ဓာတ်မှန်အသုံးပြု၍ ပုံရိပ်များဖန်တီးပါသည်။ 
  • သံလိုက်စက်ကွင်းဓါတ်မှန် (MRI)သည် ရေဒီယိုလှိုင်းများနှင့် သံလိုက်များ အားအသုံးပြု၍ ခန္ဓာကိုယ်ပုံအသေးစိတ်အား ပုံရိပ်ဖန်တီးပါသည်။
  • အာထရာဆောင်း သည် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ အင်္ဂါများနှင့် တစ်ရှူးများ၏ ပုံရိပ်ကို ဖမ်းရန် အသံလှိုင်းများကို အသုံးပြုပါသည်။
• အကျိတ်မှ အသားစယူပြီး ၎င်းဆဲလ်များအတွင်းတွင် ကင်ဆာရှိသည့် လက္ခဏာရှိ၊ မရှိစစ်ဆေးကာ တစ်ရှူးဗေဒ အားပို၍လေ့လာကြည့်ပါ။ ဆဲလ်များအား အဏုကြည့်မှန်ဘီလူးဖြင့်ကြည့်လျှင် မည်သို့ဖြစ်နေသည် ဆိုသည့်အပေါ် မူတည်၍ ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ကုသရန် စီစဉ်ရခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်းရလဒ်သည်အရေးကြီးသည်။ အလွန်ငယ်ရွယ်ပြီး AFP မြင့်နေသည့် ကလေးငယ်အတွက် အသားစယူ၍ စစ်ဆေးခြင်း လိုအပ်လိမ့်မည်မဟုတ်။

အသည်းကင်ဆာကုသပြီးနောက်ပိုင်းဘဝ

အသည်းအစားထိုးခြင်း

အသည်းအစားထိုးကုသထားသည့်လူနာများသည် ကျန်ဘဝသက်တမ်းတစ်လျှောက်လုံးတွင် ခုခံစွမ်းအားစနစ် ထိန်းချုပ် သည့် ဆေးများသုံးစွဲရန်လိုအပ်ပါသည်။ အဆိုပါဆေးများသည် ခန္ဓာကိုယ်မှ အသည်းအသစ်ကို တိုက်ခိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ခုခံငြင်းဆန်ခြင်းမှ ထိန်းသိမ်းပေးပါသည်။ အဆိုပါဆေးဝါးများသည် ခန္ဓာကိုယ်၏ သဘာဝ ခုခံစွမ်းအားကို ကျဆင်းစေသည့်အတွက် လူနာသည် ရောဂါပိုးမွှား ကူးစက်ခံရနိုင်ချေ မြင့်တက်လာနိုင်ပါသည်။ သို့သော် အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း အစားထိုးပြီးသူတော်တော်များများသည် အစားထိုးပြီးနောက် ပုံမှန် ကျန်းမာသည့်ဘဝအား ပိုင်ဆိုင်ကြပါသည်။ ပုံမှန်ဆေးစစ်မှုခံယူရန်နှင့် ဆရာဝန်ညွှန်းသည့်အတိုင်း ဆေးသောက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။

ကုသမှု၏နောက်ပိုင်းသက်ရောက်မှုများ

အထွေထွေကျန်းမာရေးနှင့် ရောဂါ ကာကွယ်ခြင်းအတွက် ကင်ဆာရောဂါပျောက်ကင်းသူ အားလုံးသည် ကျန်းမာသော နေထိုင်မှုပုံစံနှင့် စားသောက်မှု အလေ့အထများကို မွေးမြူသင့်ပါသည်။ ထို့ပြင် မူလအစကတည်းက ပြသခဲ့သော ဆရာဝန်ထံတွင် ပုံမှန် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုများနှင့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများကိုလည်း အနည်းဆုံး တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။ တစ်ကိုယ်လုံးပျံ့နှံ့အောင် ၀ - ၁၈ နှစ်အကြားဖြစ်သော ကလေးဘဝ ကင်ဆာဆေးသွင်း၍ ကုသပျောက်ကင်းထားသည့် ကလေးကင်ဆာလူနာများသည် ကုထုံး၏ ရေတိုနှင့် ရေရှည်ဘေးထွက်သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်ပြီး လေ့လာကုသမှုခံယူသင့်သည်။ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည့် ကျန်းမာရေးချို့ယွင်းမှုများမှာ အကြားအာရုံ ချို့တဲ့ခြင်း၊ ကျောက်ကပ်ပြဿနာများ(Cisplatin)နှင့် နှလုံးပြဿနာများ (Anthracylcines)တို့ဖြစ်သည်။