ကြိုဆိုပါသည်
Together သည် - လူနာများနှင့် မိဘများ၊ မိသားစုဝင်များနှင့် သူငယ်ချင်းများအပါအဝင် - ကလေးကင်ဆာကြောင့် ထိခိုက်မှုရှိသူတိုင်းအတွက် ရင်းမြစ်အသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။
ပိုမိုလေ့လာရန်အစားထိုးပစ္စည်းနှင့် လက်ခံသူတွင် ဖြစ်သော ရောဂါ (GVHD)သည် အချင်းသွေးမှရသော ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်း (ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးခြင်း သို့မဟုတ် ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်းဟု အသိများသည်) ၏ ဆင့်ပွားရောဂါများသည် ပြင်းထန်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံတွင် အသက်အန္တရာယ်ဖြစ်စေပါသည်။
GVHD သည် မျိုးရိုးဗီဇတူသောအလှူရှင်တစ်ဦးထံမှအင်္ဂါအစားထိုးပြီးနောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ အချင်းသွေးမှရသော ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်း (သွေးဖြစ်စေသော) ဆဲလ်များ - မျိုးရိုးဗီဇတူသောအလှူရှင်တစ်ဦးထံမှ အင်္ဂါအစားထိုးခြင်းနှင့် ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်းများ၏ အရင်းအမြစ်ပေါ်တွင် အခြေခံကာ အစားထိုးခြင်း ၂ မျိုးရှိသည်။ အခြားတစ်ယောက်ဆီမှ သွေးဖြစ်ပေါ်သောဆဲလ်များ ရောက်လာချိန်တွင် မျိုးရိုးဗီဇတူသောအလှူရှင်တစ်ဦးထံမှ အင်္ဂါအစားထိုးခြင်း လုပ်ရသည်။ လူနာဆီမှ ၎င်းဆဲလ်များရောက်လာချိန်တွင် ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်း လုပ်ရသည်။
အလှူရှင် (အစားထိုးပစ္စည်း) မှ ကိုယ်ခံအားဆဲလ်များသည် လူနာ၏ သာမန်ဆဲလ်များနှင့် တစ်ရှူးများ(လက်ခံ)ကို ကိုယ်ခံအားဆဲလ်များ မျိုးမတူဟု သတ်မှတ်ပြီး တိုက်ခိုက်ချိန်တွင် GVHD ဖြစ်ပေါ်သည်။ ကိုယ်ခံအားစနစ် တုံ့ပြန်မှု ရောဂါလက္ခဏာများသည် အလှူရှင်ဆဲလ်များက ခန္ဓာကိုယ်၏ ဘယ်အစိတ်အပိုင်းကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေသလဲ အပေါ်တွင် မူတည်သည်။
အစားထိုးပြီးသောလူနာများ၏ ခန့်မှန်းခြေ ၂၀-၅၀% လောက်တွင် GVHD ဖြစ်ပေါသည်။ အစားထိုးပြီးနောက်ပိုင်းတွင် အချိန်မရွေးကြီးထွားလာနိုင်သည်။ ဖြစ်ပွားလာသည်နှင့် GVHD သည် ကုသရန်ခက်ခဲပြီး ပြင်းထန်သောဖြစ်စဉ်များတွင် အသက်အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သည်။
GVHD တွင် အမျိုးအစား ၂ မျိုးရှိသည်-
ပြင်းထန် GVHD ကို အစားထိုးပြီးနောက်ပိုင်း ရက် ၁၀၀ အတွင်း အဖြစ်များသောရောဂါအဖြစ်သတ်မှတ်သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် အချိန်မရွေးဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ လက္ခဏာများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် များသောအားဖြင့် အရေပြား၊ အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းတလျှောက် (GI)နှင့် အသည်းတို့တွင်အဖြစ်များသည်။ အလှူရှင် ကိုယ်ခံအားစနစ် ဆဲလ်များတွင် အဓိကအားဖြင့် တီ ဆဲလ်များပါဝင်သည်။
လက္ခဏာများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် အနည်းငယ် မှ ပြင်းထန်ခြင်းအထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ အောက်ပါတို့ပါဝင်နိုင်သည်-
အရေပြား
အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းတလျှောက်
အသည်း
နာတာရှည် GVHD ကို အစားထိုးပြီးနောက်ပိုင်း ရက် ၁၀၀ နှင့် အထက်တွင် အဖြစ်များသောရောဂါအဖြစ်သတ်မှတ်သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ထို့ထက်စော၍ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် ခုခံအားမှားယွင်တုံ့ပြန်မှု ရောဂါ နှင့်ဆင်တူပြီး ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများ သို့မဟုတ် ကိုယ်တွင်း အင်္ဂါစနစ်များတွင် အကျိုးသက်ရောက်နိုင်သည်။ အလှူရှင် ကိုယ်ခံအားစနစ်တုံ့ပြန်မှုတွင် အဓိကအားဖြင့် တီ ဆဲလ်များ နှင့် ဘီ ဆဲလ်များပါဝင်သည်။
လက္ခဏာများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် အနည်းငယ်မှ ပြင်းထန်ခြင်းအထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ အောက်ပါတို့ပါဝင်နိုင်သည်-
GVHD အတွက် အန္တရာယ်ရှိသော အချက်များတွင်
ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့မှ GVHD ကို ကာကွယ်ရာတွင် အကူအညီဖြစ်ရန် အဆင့်များအတိုင်းဆောင်ရွက်ပါမည်။
GVHD ကို တားဆီးရန် ကူညီရာတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ရန် လူနာများနှင့် မိသာစုများကို တိုက်တွန်းသည်-
GVHD လက္ခဏာများအတွက် လူနာများကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးမည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စစ်ဆေးခြင်းများ၊ ဆေးမှတ်တမ်း မှတ်သားခြင်း၊ ဓာတ်ခွဲခန်း စစ်ဆေးခြင်းများနှင့် ပုံရိပ်ဖော်စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းများ ပါဝင်နိုင်သည်။
နောက်ထပ် စစ်ဆေးခြင်းများသည် ရောဂါလက္ခဏာများအမျိုးအစားပေါ်တွင် မူတည်သည်။ စစ်ဆေးခြင်းများတွင် အရေပြားအပါအဝင် အသားစထုတ်ယူစစ်ဆေးခြင်းမှတစ်ဆင့် တစ်ရှူးနမူနာကို ရနိုင်ခြင်း၊ အပေါ်ပိုင်း အစာအိမ်လမ်းကြောင်းထဲ ကိရိယာထည့်စစ်ဆေးခြင်း နှင့်/သို့မဟုတ် အူမကြီးအတွင်းမှန်ပြောင်းကြည့်ခြင်း၊ ဓာတ်ခွဲခန်း စစ်ဆေးခြင်းများနှင့် ပုံရိပ်ဖော်စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းများပါဝင်သည်။
ကုထုံးသည် အလွန်အကျူးအလုပ်လုပ်နေသော အလှူရှင် ကိုယ်ခံအားစနစ် တုံ့ပြန်မှုကို ရပ်တန့်ခြင်းနှင့် သာမန် လက်ခံတစ်ရှူးများကို ကိုယ်ခံအားစနစ်မှ မတိုက်ခိုက်စေရန် ပြန်လည်လေ့ကျင့်ခြင်းတို့ကို ရည်ရွယ်သည်။ ကုထုံးသည် လူနာနှင့် ၎င်းတို့၏ ရောဂါလက္ခဏာများအပေါ် အခြေခံပြီး ပြောင်းလဲနိင်သည်။
Corticosteroids ဖြစ်သော methylprednisolone၊ dexamethasone နှင့် prednisone တို့သည် GVHD ကုထုံး၏ အဓိကဆေးများဖြစ်သည်။ ဆေးဝါးများကို အကြောမှ၊ ပါးစပ်မှ၊ ခရင်မ် သို့မဟုတ် လိမ်းဆေး၊ မျက်စဉ်းများ သို့မဟုတ် ခံတွင်းဆေးရည်များအဖြစ် ပေးနိုင်သည်။
အခြားဆေးဝါးများဖြစ်သော ခုခံအားစနစ်ကိုဖိနှိပ်ခြင်း ဆေးများ (အပေါ်ရှိ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း အပိုင်းတွင် ဖော်ပြထားသော ဆေးများကဲ့သို့)၊ ရောဂါပြီးကုထုံး နှင့် ပစ်မှတ်ထား ကုထုံးများ ပါဝင်နိုင်သည်။
အလွန်သေးငယ်သော ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် (UV) B အလင်းရောင်ကုထုံးနှင့် ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပ အလင်းပေးကုထုံး (ECP) တို့သည် GVHD ကို အလင်းပေးကုသရာတွင်အသုံးပြုကြသည့် ကုထုံး ၂ မျိုးဖြစ်သည်။
ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် အလင်းရောင်ကုထုံးကို GVHD ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော အရေပြားဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ကုသရန် UVB ဓာတ်ရောင်ခြည်ကို အသုံးပြုသည်။
ECPတွင် သွေးများကိုစုဆောင်းပြီး သွေးနီဥများ၊ သွေးဖြူဥများနှင့် သွေးခဲကလာပ်စည်းများအဖြစ်သို့ ခွဲထုတ်လိုက်ခြင်းများပါဝင်သည်။ သွေးဖြူဥများကို ဆေးများနှင့်ကုသပြီး ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် (UV) အလင်းနှင့် ထိတွေ့စေသည်။ ထို့နောက် ၎င်းဆဲလ်များသည် အခြားသွေးဆဲလ်များနှင့်အတူ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းသို့ပြန်ရောက်သွားသည်။ ဤကုသခံလိုက်ရသော ဆဲလ်များသည် GVHD ကို ကူညီတိုက်ခိုက်ရန် ကိုယ်ခံအား စနစ်ကို လှုံ့ဆော်နိုင်သည်။
---
မှတ်သားရန်- မှားလေ့ရှိသော အယူအဆတစ်ခုမှာ GVHD သည် အစားထိုးခြင်း အောင်မြင်ရန် လိုအပ်သောအရာတစ်ခုဖြစ်သည်ဟူသော အယူအဆဖြစ်သည်။ ၎င်းအချက်မှာ အမှန်မဟုတ်ပါ။ လူနာသည် အစားထိုးခြင်း အောင်မြင်ရန်အတွက် GVHD ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် မလုပ်ရပါ။
---
ပြန်လှန်စိစစ်သော ရက်စွဲ- ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ