ကြိုဆိုပါသည်
Together သည် - လူနာများနှင့် မိဘများ၊ မိသားစုဝင်များနှင့် သူငယ်ချင်းများအပါအဝင် - ကလေးကင်ဆာကြောင့် ထိခိုက်မှုရှိသူတိုင်းအတွက် ရင်းမြစ်အသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။
ပိုမိုလေ့လာရန်COVID-19 သည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ၂၀၁၉ ကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစားအသစ်တစ်မျိုးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ကူးစက်ရောဂါဖြစ်သည်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ကူးစက်ရောဂါသည် နေထိုင်မကောင်းဖြစ်ပြီး နှာခေါင်း၊ လည်ချောင်း၊ လေအဝင်အထွက်လမ်းကြောင်း သို့မဟုတ် အဆုတ်တို့အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။ COVID-19 သည် လူတစ်ဦးမှတစ်ဦးသို့ အလွယ်တကူပျံ့နှံ့ပြီး အလွန်ကူးစက်လွယ်သည်။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်များသည် ကမ္ဘာအနှံ့ တွေ့လေ့တွေ့ထရှိသော မျိုးကွဲပေါင်းများစွာရှိသည့် ဗိုင်းရပ်စ်အုပ်စုကြီးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ကူးစက်ရောဂါများကို ဖြစ်စေပြီး ပုံမှန်အအေးမိခြင်းမှသည် COVID-19 အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ ကူးစက်မြန်ပြင်းထန် အဆုတ်ရောင်ရောဂါ (SARS) နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း အဆုတ်ရောင်ရောဂါ (MERS) ကဲ့သို့သော အခြားကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်များလည်း မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကူးစက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုဗိုင်းရပ်စ်များသည် COVID-19 ကဲ့သို့ လူများစွာအပေါ် သက်ရောက်မှုမရှိခဲ့ပါ။
COVID-19 ကို ဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်သည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အသစ်တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် “အသစ်အဆန်း” ဟု ခေါ်ဆိုကြောင်းလည်း ကြားသိနိုင်သည်။ သို့သော် ထိုကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အသစ်၏ တရားဝင်အမည်မှာ SARS-CoV-2 ဖြစ်သည်။
၁) ဗိုင်းရပ်စ်၏ အပြင်အခွံရှိ ဆူးချွန်သဏ္ဌာန် ပရိုတင်းသည် လက်ခံဆဲလ်သို့ တွယ်ကပ်သည်။ ဆဲလ်အတွင်းသို့ ဗိုင်းရပ်စ်ဝင်ရောက်နိုင်ရန် ဆူးချွန်က သော့တံကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်သည်။ ၂) လက်ခံဆဲလ်အတွင်းသို့ ရောက်ရှိသောအခါ ဗိုင်းရပ်စ်သည် ၎င်း၏ RNA ကို ထုတ်လွှတ်သည်။ ၃) RNA သည် ဗိုင်းရပ်စ်မူပွားများ ပြုလုပ်ရန် လက်ခံဆဲလ်ကို လမ်းညွှန်ချက်များပေးသည်။ ၄) နောက်ထပ်ဆဲလ်များသို့ ကူးစက်နိုင်သည့် ဗိုင်းရပ်စ်မူပွားများကို လက်ခံဆဲလ်မှ ထုတ်လွှတ်သည်။
COVID-19 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် အဓိကအားဖြင့် လူတစ်ဦးမှတစ်ဦးသို့ ပျံ့နှံ့သည်။ ၎င်းသည် နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်-
လူတစ်ဦးတွင် COVID-19 ရှိပါက ဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့ခြင်းကို တားဆီးရန် ၎င်းအား အခြားသူများနှင့် သီးခြားခွဲထားရမည်။ သင်သည် COVID-19 ရှိသူတစ်ဦးနှင့် ထိတွေ့မိသည်ဟု သံသယရှိပါက နာမကျန်းဖြစ်သည်ရှိသော် ကြိုတင်တားဆီးနိုင်ရန် သင်၏ဆရာဝန်ကို ဖုန်းခေါ်ဆိုသင့်ပြီး ၁၄ ရက်ကြာ ကိုယ်တိုင်အကန့်အသတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် နေထိုင်သင့်သည်။ ရောဂါလက္ခဏာများသည် ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရပြီးနောက် ၂ ရက်မှ ၁၂ ရက်အတွင်း ဖြစ်လေ့ရှိသည်။
COVID-19 လူနာများသည် အောက်ပါတို့ကို ခံစားရနိုင်သည်-
အရသာ သို့မဟုတ် အနံ့ မရခြင်း အပါအဝင် ရောဂါလက္ခဏာအသစ်များကို ဆရာ၀န်များက လေ့လာနေသလို နောက်သုတေသနများ ပြလုပ်နိုင်လာပါသည်။ COVID-19 ရှိသော အချို့လူများတွင် မည်သည့် ရောဂါလက္ခဏာမျှ မပြပါ။
သင့်တွင် COVID-19 ရောဂါလက္ခဏာများ ရှိသည်ဟု သံသယရှိပါက သင်၏ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ကို ပြောပြရန် အရေးကြီးသည်။ ရောဂါလက္ခဏာများကို မဖုံးကွယ်ပါနှင့် သို့မဟုတ် လျစ်လျူမရှုပါနှင့်။
လူအများစုတွင် အပျော့စား ရောဂါလက္ခဏာများသာ ရှိပြီး အိမ်၌ပင် ပြုစုစောင့်ရှောက်နိုင်သည်။ သို့သော် အချို့လူများသည် အလွန် နေထိုင်မကောင်းဖြစ်ပြီး ဆေးရုံတွင် ကုသရန် လိုအပ်သည်။ ဆေးရုံတင်ရန် လိုအပ်သောသူများအတွက် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့က လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်တွင် လုံလောက်သောအောက်ဆီဂျင် ဆက်လက်ရရှိစေရန်အတွက် အဆုတ်ကို စောင့်ကြည့် ကုသပေးသည်။ ပိုမိုပြင်းထန်သော အခြေအနေများတွင် လူနာများသည် အသက်ရှူပြွန် သို့မဟုတ် အသက်ရှူစက်ကဲ့သို့ နောက်ထပ်အသက်ရှူအထောက်အကူပြုပစ္စည်း လိုအပ်သည်။
ဆရာ၀န်နှင့် သုတေသီများသည် COVID-19 အတွက် ကုထုံးနှင့် ကာကွယ်ဆေးများ ဖော်စပ်နိုင်ရန် လုပ်ဆောင်နေကြသည်။
COVID-19 ကိုတားဆီးရန် ဗိုင်းရပ်စ်နှင့် ထိတွေ့နိုင်ခြေရှိသည်များကို ကန့်သတ်ရန် အရေးကြီးသည်။
နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်းသို့မဟုတ် “ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိတွေ့မှု ရှောင်ရှားခြင်း” ဆိုသည်မှာ COVID-19 ပျံ့နှံ့မှုကို တားဆီးရန်အတွက် အခြားသူများနှင့် အနည်းဆုံး ၆ ပေအကွာတွင် နေခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ သင့်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ တစ်စုံတစ်ယောက်ထံမှ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရှူသွင်းမိနိုင်ခြေကို ၆ ပေအကွာအဝေးက လျော့နည်းစေသည်။ လူစုလူဝေးအလိုက် တွေ့ဆုံခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ရန်နှင့် သင်၏အနီးအနားရှိ လူအရေအတွက်ကို ကန့်သတ်ရန်လည်း အရေးကြီးသည်။
နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်းဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်များကြောင့် ကျောင်းနှင့် စတိုးဆိုင်များပိတ်ခြင်း၊ စားသောက်ဆိုင်များက အိမ်အရောက်ပို့စနစ် သို့မဟုတ် ပါဆယ်စနစ်ကိုသာ လုပ်ဆောင်ကြခြင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုများ သို့မဟုတ် အားကစားပွဲများ ဖျက်သိမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ရွှေ့ဆိုင်းခြင်းကဲ့သို့ ပြောင်းလဲမှုများစွာ ရှိလာသည်။
ကျောင်းကပွဲများ၊ အားကစားပွဲများ၊ ခရီးများ သို့မဟုတ် ကျောင်းဆင်းပွဲကဲ့သို့ သင့်အတွက် အရေးကြီးသည့်အရာများကို လွဲချော်ခြင်းက စိတ်ပျက်ဖွယ်ကောင်းပါသည်။ မိတ်ဆွေးများ၊ လှုပ်ရှားမှုများနှင့်ကြာရှည်ဝေးကွာနေရခြင်းက ခက်ခဲပါသည်၊ သို့သော် ဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့ခြင်းမှ တားဆီးရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။ COVID-19 ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါသည် ယာယီမျှသာဖြစ်သည်ကို မမေ့ပါနှင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ ပုံမှန်လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ပြန်လည်လုပ်ဆောင်ရန် အချိန်တစ်ခုအကြာတွင် စီစဉ်နိုင်ပါသည်။ ၎င်းက ဝမ်းနည်းမှု၊ မသေချာမှု သို့မဟုတ် ဆုံးရှုံးမှုခံစားချက်တို့ကို မတားဆီးနိုင်ပါ။ ထိုစိတ်ခံစားမှုများက အရှိတရားဖြစ်ပြီး အရေးကြီးသည့်အပြင် ဤကာလတွင် ဖြစ်လေ့ရှိသော ပုံမှန်ခံစားချက်များဖြစ်သည်။
နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်းက ပျင်းရိဖွယ်ကောင်းခြင်း သို့မဟုတ် အထီးကျန်ခြင်း မဖြစ်ပါ။ သင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် အရာများစွာရှိသည်။
ဤကာလကို အခိုက်အတန့်အားဖြင့် 'အရှိန်နှေးခြင်း' သို့မဟုတ် 'ခေတ္တရပ်တန့်ခြင်း' ဟုလည်း ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ ဤကာလသည် လူများစွာအတွက် စိတ်ထိခိုက်ပြီး စိတ်ဖိစီးမှုများသည့် ကာလဖြစ်သည်။ အာရုံစူးစိုက်ရန် ခက်ခဲနိုင်သည်။ မိသားစုများ ခွဲနေရနိုင်သည်။ အချို့လူများက အလုပ်မလုပ်နိုင်ပါ သို့မဟုတ် နာရီပေါင်းများစွာ အလုပ်လုပ်ရနိုင်သည်။ သင်၏ကျန်းမာရေး သို့မဟုတ် ချစ်ရသူများ၏ ကျန်းမာရေးကို စိုးရိမ်မိနိုင်သည်။
လူတိုင်းကို ဘေးကင်းစေပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့မှုကို ကူညီတားဆီးပေးမည့် သင်၏ဆေးရုံရှိ ပြောင်းလဲမှုများကို သင် သတိထားမိနိုင်ပါသည်။
လောလောဆယ်တွင် COVID-19 နှင့်ပတ်သက်၍ မသေချာမရေရာမှုကို ခံစားရနိုင်သည်။ မေးခွန်းတစ်စုံတစ်ရာ ရှိပါက သင့်ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့သို့ မေးမြန်းပါ။
COVID-19 ပျံ့နှံ့မှုကို တားဆီးရန်အတွက် ကျောင်းအများစုသည် အဝေးမှ သင်ယူမှုစနစ်သို့ ပုံစံပြောင်းသွားသည်။
သင့်တွင် စိတ်ချရသော အင်တာနက်လိုင်းမရှိပါက ကျောင်းသို့သွားပါ။ ကျောင်းအများစုသည် ပရင့်ထုတ်ထားသောစာရွက်များကို လာရောက်ယူဆောင်ခွင့်ပြုသည်။
အတန်းစာများအမီလိုက်နိုင်ရန် သင်၏ပညာရေးဆိုင်ရာ လုပ်စရာများကို ဖြစ်နိုင်သမျှ အများဆုံး ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရန် အရေးကြီးသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အတန်းသို့သွားခြင်း၊ တာဝန်ပေးထားသည်များကို လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ အနားယူခြင်း၊ သူငယ်ချင်းများနှင့် လူမှုရေးကိစ္စများ လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့ကို မျှတစွာ လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်။
COVID-19 ကြောင့် စာမေးပွဲစစ်ဆေးမှုပြောင်းလဲခြင်းများကို အချို့ကျောင်းသားများ သတိထားမိရန် လိုအပ်သည်-
COVID-19 ၏ ပြောင်းလဲမှုများနှင့် မသေချာမှုများကြောင့် သင်သည် ပုံမှန်ထက်ပို၍ စိုးရိမ်နေကြောင်း သတိထားမိနိုင်သည်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်စွာ စားသုံးရန်၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှား နေရန် သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးနှင့်အညီ အိပ်ရန်လည်း ပိုမိုခက်ခဲနိုင်သည်။ သို့သော် ရုပ်ပိုင်းနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်စွာနေထိုင်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန်အတွက် သင့်ကိုယ်သင် ဂရုစိုက်ရန် ပိုမိုအရေးကြီးသည်။
ကျွန်ုပ်တို့သည် အရာအားလုံးကို မထိန်းချုပ်နိုင်ကြောင်း သတိရပါ၊ ထို့ကြောင့် မိမိကိုယ်ကို ဂရုစိုက်ခြင်းကဲ့သို့ ကျွန်ုပ်တို့ ထိန်းချုပ်နိုင်သည့်အရာကို အာရုံစိုက်ရန် အရေးကြီးသည်။
တီဗီတွင် သို့မဟုတ် သင်၏မိတ်ဆွေများမှ သို့မဟုတ် မိသားစုမှ မတူညီသည့် အရာများစွာကို ကြားရနိုင်သည်။ ခိုင်မာသော အရင်းအမြစ်များမှ တိကျသောအချက်အလက်များ ရရှိရန် အရေးကြီးသည်။ သတင်းများ ကြည့်ရှုခြင်းမှ အနားယူခြင်းနှင့် တီဗီ၊ သတင်းဝဘ်ဆိုက်များ သို့မဟုတ် လူမှုမီဒီယာ အကြောင်းအရာများကို ကြည့်ရှုအချိန်ဖြုန်းခြင်းကို ကန့်သတ်ခြင်းမှာလည်း အဆင်ပြေပါသည်။ သင့်တွင် COVID-19 နှင့် သက်ဆိုင်သည့် အချို့အရာများနှင့် ပတ်သက်၍ မေးခွန်းများရှိနိုင်သည်။ ဆရာ၀န်နှင့် သုတေသီများသည် COVID-19 အကြောင်း ပိုမိုလေ့လာသိရှိသည်နှင့်အမျှ အချက်အလက်များ ပြောင်းလဲနိုင်သည်။
ရရှိသော သတင်းအချက်အလက်သည် တိကျကြောင်း သေချာစေရန် သင်၏ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ကို မေးခြင်း သို့မဟုတ် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး ဌာနများ (CDC) သို့မဟုတ် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ဝဘ်ဆိုက်များကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။
အောက်ပါတို့ကို သိလိုပါက...
လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရန်၊ လမ်းလျှောက်ရန်၊ သဘာဝကို ခံစားရန် သို့မဟုတ် စက်ဘီးစီးရန် အပြင်သို့သွားနိုင်သည် သို့သော် နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်း၊ အခြားသူများနှင့် အနည်းဆုံး ၆ ပေအကွာတွင်နေခြင်းကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါ။
COVID-19 သည် အစားအစာမှတစ်ဆင့် ကူးစက်သော ရောဂါမဟုတ်ပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် ၎င်းတို့၏ လက်ခံအဖြစ် သက်ရှိဆဲလ်များ လိုအပ်သည်။ သင့်၏ အစားအသောက်ကို ပြင်ဆင်သူများသည် လက်များကိုဆေးပြီး ဘေးကင်းသော အစားအသောက် ပြင်ဆင်ပုံများကို လိုက်နာလုပ်ဆောင်ပါက စားသောက်ဆိုင်များမှ အစားအစာမှာခြင်းက သင့်အား COVID-19 မဖြစ်စေပါ။ နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်းဆိုင်ရာ အကြံပြုချက်များကို လိုက်နာသော ပစ္စည်းပို့သည့် နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုပါ။
COVID-19 နှင့် တုပ်ကွေးရောဂါ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ကူးစက်သည့်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအမျိုးအစားများ ဖြစ်သော်လည်း COVID-19 သည် အသစ်ဖြစ်ပြီး အလွန်လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့သောကြောင့် မတူညီပါ။ တုပ်ကွေးနှင့်မတူသည်မှာ COVID-19 အတွက် ကုထုံးများနှင့် ကာကွယ်ဆေးများကို မဖော်စပ်ရသေးခြင်းဖြစ်သည်။
လူနာများစွာသည် အပျော့စား ရောဂါလက္ခဏာများကို ကြုံတွေ့ရသော်လည်း အချို့လူများသည် COVID-19 ကြောင့် အလွန်နာမကျန်း ဖြစ်ကြသည်။ COVID-19 သည် လူများ၏ အသက်ရှူနိုင်စွမ်းကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
CDC သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုထက်စော၍ ဤကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဒဏ်ကို စောစီးစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့သည့် အခြားနိုင်ငံများတွင် COVID-19 ပျံ့နှံ့မှုကို အောင်မြင်စွာ လျှော့ချနိုင်သည့် အချက်များပေါ် အခြေခံ၍ အကြံပြုချက်များ ရေးသားဖော်ပြထားသည်။ များနိုင်သမျှသော လူများစွာ၏ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေရန် အခြားနိုင်ငံများ၏ အတွေ့အကြုံများမှ လျင်မြန်စွာသင်ယူရန် အရေးကြီးသည်။
ကင်ဆာကုသမှုများ ခံယူနေစဉ်တွင် သင်၏ ကီမိုဆေးသွင်းခြင်း ကုထုံးက ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို အားနည်းစေသည့် အချိန်များ ရှိနိုင်သည်။ ၎င်းက သင့်အား COVID-19 အပါအဝင် ကူးစက်ရောဂါရရှိနိုင်ခြေ ပိုမိုမြင့်မားစေသည်။ ကင်ဆာ သို့မဟုတ် အခြားပြင်းထန်သော ကျန်းမာရေးအခြေအနေများရှိသည့် လူနာများသည် နောက်ဆက်တွဲရောဂါများ သို့မဟုတ် ပိုမိုပြင်းထန်သော ရောဂါဝေဒနာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုမိုမြင့်မားနိုင်သည်။ နာမကျန်းဖြစ်မှု အနည်းဆုံးဖြစ်စေရန်အတွက် သတိပြုချက်များ လိုက်နာရန် အရေးကြီးသည်။ COVID-19 ကူးစက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းမှာ နေ့စဉ်ဘဝတွင် ခပ်ခွာခွာနေခြင်း၊ လက်ဆေးခြင်း၊ ပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့် ထိတွေ့မှုအကြိမ်ရေများသော မျက်နှာပြင်များကို ပိုးသတ်ခြင်းနှင့် အကြံပြုထားသည့်အတိုင်း နှာခေါင်းစည်း ဝတ်ဆင်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။
လူငယ်များတွင် COVID-19 ကူးစက်နိုင်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကို အခြားသူများသို့ ပျံ့နှံ့စေနိုင်သည်။ COVID-19 ရှိသူ လူနာအများစုသည် အပျော့စား ရောဂါလက္ခဏာများကို ပြသသော်လည်း အချို့လူနာများသည် အလွန်ပြင်းထန်သည့် ရောဂါလက္ခဏာများကို ပြသသည်။ ကလေးနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များသည် COVID-19 ကြောင့် ပြင်းထန် နာမကျန်းဖြစ်နိုင်ခြေ နည်းသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။