Przejdź do głównej zawartości

Witamy

Together to nowa platforma informacyjna dla wszystkich osób zmagających się z nowotworami wieku dziecięcego – pacjentów, ich rodziców i pozostałych członków rodziny oraz bliskich.

Dowiedz się więcej

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Czym jest nawrotowa / oporna na leczenie postać ALL? 

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) jest nowotworem krwi i szpiku kostnego. W Stanach Zjednoczonych ogólny wskaźnik wyleczeń ALL u dzieci wynosi około 90%. W niektórych przypadkach nie udaje się jednak osiągnąć remisji lub dochodzi do nawrotu nowotworu po leczeniu.

Postać nawrotowa ostrej białaczki limfoblastycznej oznacza, że choroba powróciła po zakończeniu leczenia. Taki stan określa się jako nawrót lub wznowę. Może do tego dojść po upływie kilku miesięcy lub lat od zakończenia leczenia.

Postać ostrej białaczki limfoblastycznej oporna na leczenie oznacza, że choroba nie reaguje na leczenie, czyli nie ustępuje pomimo stosowanych terapii.

Białaczka w postaci nawrotowej lub opornej na leczenie występuje w 15–20% przypadków ALL wieku dziecięcego diagnozowanych w Stanach Zjednoczonych.

Leczenie białaczki w postaci nawrotowej lub opornej na leczenie jest często bardziej intensywne niż to, które jest stosowane u nowo zdiagnozowanych pacjentów z ALL. Leczenie może obejmować:

Niektórym pacjentom może zostać zaproponowane leczenie w ramach badania klinicznego.

Objawy ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Oznaki i objawy ALL w postaci nawrotowej lub opornej na leczenie obejmują:

Diagnozowanie ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Nawrót ALL lekarze diagnozują na podstawie:

Leczenie ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Leczenie ALL wieku dziecięcego w postaci nawrotowej / opornej na leczenie może stanowić wyzwanie. Metody leczenia mogą obejmować chemioterapię, radioterapię, przeszczep komórek macierzystych (szpiku kostnego), immunoterapię, terapię celowaną lub kombinację tych metod leczenia. Możliwy może być również udział w badaniu klinicznym.

Chemioterapia stosowana w leczeniu ALL

Pacjenci z ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie mogą wymagać chemioterapii wysokodawkowej.

Leki mogą obejmować:

Pacjenci z ostrą białaczką limfoblastyczną T-komórkową mogą ponadto otrzymać nelarabinę lub bortezomib.

Inne metody leczenia

Inne możliwości leczenia obejmują:

  • Przeszczep komórek macierzystych (szpiku kostnego)
  • Immunoterapię
  • Terapię celowaną

Plan leczenia jest ustalany w oparciu o kilka czynników. Lekarze biorą pod uwagę:

  • Miejsce, w którym znaleziono komórki białaczki
  • Czas trwania pierwszej całkowitej remisji
  • Konkretny rodzaj ALL

Miejsce nawrotu ALL

Plan leczenia dziecka może się różnić w zależności od tego, gdzie znaleziono komórki białaczki – w szpiku kostnym, płynie mózgowo-rdzeniowym czy w jądrach. 

Szpik kostny

Ośrodkowy układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy)

  • Chemioterapia, w tym chemioterapia dokanałowa, w połączeniu z radioterapią mózgu i kręgosłupa w przypadku nawrotów ograniczonych tylko do tych obszarów.
  • Przeszczep w przypadku wczesnego nawrotu w mózgu i rdzeniu kręgowym, jeśli komórki białaczki są obecne w szpiku kostnym.

Leczenie nawrotu w jądrach (dotyczy wyłącznie pacjentów płci męskiej)

Czas trwania pierwszej całkowitej remisji

Nawrót ALL po upływie więcej niż 6 miesięcy od zakończenia leczenia wiąże się z większą szansą skuteczności leczenia w porównaniu z wcześniejszymi nawrotami ALL.

Zespół opiekujący się pacjentem może również wziąć pod uwagę odpowiedź na leczenie i wynik badania pod kątem minimalnej choroby resztkowej (MRD). MRD oznacza niewielką ilość komórek nowotworowych, które pozostały w organizmie podczas leczenia lub po jego zakończeniu. Jest to niekorzystny czynnik rokowniczy, ponieważ u takich pacjentów wystąpienie kolejnego nawrotu jest bardziej prawdopodobne.

Rodzaj ALL

Wyróżnia się dwa rodzaje ALL: ostrą białaczkę limfoblastyczną B-komórkową oraz ostrą białaczkę limfoblastyczną T-komórkową. W perspektywie ogólnej ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa wiąże się z większą szansą powodzenia leczenia w porównaniu z ostrą białaczką limfoblastyczną T-komórkową.

Rokowanie w przypadku ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Odsetek przeżycia pacjentów po pierwszym nawrocie wynosi około 30–50%. U niektórych dzieci może dojść do więcej niż jednego nawrotu. Z każdym kolejnym nawrotem szansa na wyleczenie maleje. Należy jednak pamiętać, że wskaźniki przeżycia to tylko statystyka. Najlepszym źródłem informacji w przypadku konkretnego pacjenta jest lekarz prowadzący dziecka.

Wsparcie dla pacjentów z ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

Diagnoza białaczki w postaci nawrotowej lub opornej na leczenie jest trudnym doświadczeniem dla pacjentów i ich rodzin. Intensywne leczenie może wywoływać poważne działania niepożądane i narażać dziecko na większe ryzyko zakażeń.
Dzięki dobrej komunikacji z zespołem opiekującym się pacjentem pacjenci, ich rodziny i opiekunowie mogą się dowiedzieć, czego się spodziewać, a także brać aktywny udział w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia.

Leczenie wspomagające

Poszczególni członkowie personelu medycznego zapewniają wsparcie w realizacji potrzeb emocjonalnych, społecznych i duchowych pacjentów oraz ich rodzin. Zespół opiekujący się pacjentem może obejmować:

Pomoc w łagodzeniu działań niepożądanych

Wczesna opieka paliatywna może być pomocna w łagodzeniu bólu i innych działań niepożądanych. Typowe działania niepożądane obejmują:

Lekarze mogą przepisać leki pomagające w łagodzeniu działań niepożądanych. Inne metody leczenia mogą obejmować terapie z zakresu medycyny integracyjnej (uzupełniającej).

Sposoby zapobiegania zakażeniom

U około połowy dzieci z ALL w postaci nawrotowej lub opornej na leczenie dochodzi do zagrażających życiu zakażeń. Do przyczyn występowania zakażeń zaliczają się:

  • Intensywna chemioterapia, która może uszkodzić szpik kostny. Szpik kostny może być niezdolny do wytwarzania krwinek białych odpowiedzialnych za zwalczanie zakażeń.
  • Potencjalna wcześniejsza obecność w organizmie pacjenta (lub na jego skórze) bakterii, które są oporne na działanie antybiotyków. Oznaki lub objawy zakażenia wywołanego przez te bakterie mogą początkowo nie być widoczne.
  • Skóra stanowi pierwszą linię obrony przed zakażeniami. Pacjenci, u których doszło do przerwania ciągłości skóry, na przykład w postaci owrzodzeń, są bardziej podatni na zakażenia.

Należy postępować zgodnie z zasadami zapobiegania zakażeniom, aby ograniczyć ryzyko zachorowania u dziecka. Zastosuj środki ostrożności zapobiegające zakażeniom:

  • Często myj ręce lub stosuj środek do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu. Poproś innych o przestrzeganie tej zasady.
  • Unikaj kontaktu z osobami chorymi i upewnij się, że osoby przebywające w pobliżu Twojego dziecka są zaszczepione przeciwko chorobom zakaźnym, takim jak grypa i choroba COVID-19.
  • Dopilnuj, aby dziecko nosiło maseczkę na twarz zgodnie z instrukcjami otrzymanymi od zespołu opiekującego się pacjentem.
  • Przestrzegaj zasad dotyczących pielęgnacji skóry i obserwuj jej stan pod kątem uszkodzeń.
  • Postępuj zgodnie z instrukcjami zespołu opiekującego się pacjentem w zakresie pielęgnacji dojścia centralnego do żyły założonego u Twojego dziecka. W tym miejscu często dochodzi do zakażeń.
  • Postępuj zgodnie z instrukcjami w zakresie odpowiedniej higieny jamy ustnej oraz okolicy okołoodbytniczej (w pobliżu odbytu).
  • Stosuj antybiotyki i leki przeciwgrzybicze zgodnie z zaleceniami zespołu opiekującego się pacjentem w ramach profilaktyki zakażeń.

Pytania do zespołu opiekującego się pacjentem

  • Jakie możliwości leczenia są dla nas dostępne?
  • Jakie są możliwe działania niepożądane każdej z metod leczenia?
  • Jakie kroki można podjąć w celu złagodzenia działań niepożądanych?
  • Czy moje dziecko będzie musiało przebywać w szpitalu na czas leczenia?
  • Gdzie znajdują się ośrodki, które mogą się podjąć leczenia? Czy są jakieś ośrodki blisko naszego miejsca zamieszkania, czy będziemy musieli dojeżdżać gdzieś dalej?

Najważniejsze informacje o ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie

  • Leczenie ALL w postaci nawrotowej / opornej na leczenie może stanowić wyzwanie.
  • Leczenie zależy od miejsca wystąpienia nawrotu. Może ono obejmować intensywną chemioterapię, przeszczep komórek macierzystych, terapię celowaną oraz terapię CAR-T.
  • Pacjenci doświadczają wielu działań niepożądanych. U około połowy z nich rozwija się zagrażające życiu zakażenie.
  • Można uzyskać wsparcie od specjalistów w dziedzinie opieki paliatywnej i leczenia chorób zakaźnych. Do zespołu opiekującego się pacjentem należą również psycholodzy, pracownicy socjalni, specjaliści ds. wsparcia psychicznego dziecka w chorobie oraz księża.


Sprawdzono: listopad 2022 r.