Obrazowanie metodą tomografii komputerowej (TK)

Czym jest obrazowanie TK?

Obrazowanie TK (tomografia komputerowa) jest badaniem, w którym wykorzystuje się komputery i promieniowanie rentgenowskie. W badaniu tym pozyskiwane są szczegółowe obrazy trójwymiarowe przedstawiające wnętrze ciała.

Obrazowanie TK umożliwia:

• Uzyskanie szczegółowych obrazów kości, narządów i tkanek
• Przeprowadzenie diagnostyki guza nowotworowego
• Uzyskanie informacji o stadium zaawansowania nowotworu
• Przeprowadzanie procedur pod kontrolą obrazowania, takich jak biopsja

Cała wizyta wraz z badaniem może zająć zaledwie 10–20 minut.

Samo skanowanie trwa jedynie kilka sekund. Jeśli jednak dziecko wymaga badania z podaniem środka kontrastowego, może być konieczne powtórzenie obrazowania.  

Środki kontrastowe mają postać klarownego płynu podawanego doustnie lub dożylnie.

• W przypadku podania doustnego środek kontrastowy może mieć dziwny zapach lub smak.
• W przypadku podania dożylnego przepływ płynu przez żyłę może wywoływać uczucie ciepła. 

Czego się spodziewać podczas wizyty w ośrodku w celu wykonania badania TK?

Każda placówka medyczna wykonująca badania ma inne procedury. Poniżej można jednak znaleźć kilka wskazówek ogólnych, które będą pomocne w większości przypadków.

Przygotowanie do badania: Dopilnuj, aby dziecko było ubrane w wygodną i luźną odzież. Nie należy zakładać odzieży ani akcesoriów zawierających metal. Obejmują one:

• Paski
• Zamki
• Zatrzaski
• Guziki
• Akcesoria do włosów
• Zegarki
• Biżuterię
• Wyjmowane aparaty retencyjne 
• Okulary (zwłaszcza w przypadku badania TK głowy)

Należy koniecznie poinformować zespół opiekujący się pacjentem, jeśli dziecko:

• Ma alergię na środki kontrastowe lub jod.
• Może być w ciąży.
• Źle się czuje, przebywając w małych przestrzeniach.
• Cierpi na problemy behawioralne. 
• Ma cukrzycę lub problemy z nerkami.

Większość placówek dopuszcza możliwość zabrania ze sobą na badanie przedmiotu zapewniającego komfort lub poprawiającego samopoczucie dziecka, takiego jak pluszowa zabawka lub kocyk. Zapytaj członka zespołu opiekującego się pacjentem, czy dziecko może przynieść ze sobą na wizytę przedmiot zapewniający komfort.

• Rejestracja: zadbaj o to, aby pojawić się w placówce kilka minut przed wyznaczonym terminem. Wymagane będzie zarejestrowanie dziecka w punkcie rejestracji. Następnie czeka się do momentu, aż dziecko zostanie wywołane. Czasami wymagane jest przebranie się w koszulę szpitalną.
• Spotkanie z technikiem TK: technik TK zaprowadzi dziecko i jego rodzica lub opiekuna do specjalnej pracowni, w której znajduje się aparat do obrazowania TK. Na miejscu może być również dostępny dziecięcy psychoonkolog kliniczny, który odpowie na wszelkie pytania. 

• Podczas badania: obrazowanie odbywa się w aparacie, który kształtem przypomina wielkiego pączka z dziurką w środku, przez którą przebiega tunel wyposażony w specjalny stół do obrazowania. Technik TK układa dziecko do badania na stole. Stół ten przesuwa się, dzięki czemu pacjent znajduje się w odpowiednim położeniu do pozyskania obrazu. Technik może umieścić obłożenie wokół głowy dziecka. Niewielki, miękki pasek zakładany na czoło dziecka może pomóc w utrzymaniu nieruchomej pozycji. Na tym etapie technik przechodzi do sąsiedniego pomieszczenia, w którym widzi i słyszy pacjenta oraz może z nim rozmawiać podczas badania.  
• Wrażenia wzrokowe i słuchowe dziecka podczas badania: po rozpoczęciu obrazowania dziecko zobaczy czerwone linie laserowe kamery. Po uruchomieniu aparat do obrazowania TK wyda głośny dźwięk przypominający mocne uderzenie, a następnie będą słyszalne odgłosy podobne do pracy migawki w aparacie fotograficznym i świst. Ścianki aparatu nie stykają się z ciałem pacjenta. Zbieranie danych przez detektory w celu uzyskania obrazów nie jest w żaden sposób odczuwalne przez dziecko. 
  
• Po zakończeniu badania: technik zdejmuje pasy zabezpieczające i odłącza linię od wkłucia dożylnego (jeśli zostało założone). Następnie dziecko może zejść ze stołu i opuścić pracownię. 
• Wyniki badania: obrazy analizuje lekarz zwany radiologiem. Oficjalny opis wyników jest przekazywany lekarzowi prowadzącemu dziecka. Przygotowanie opisu może zająć kilka dni.
• Wizyta u lekarza: lekarz omówi wyniki badania TK z pacjentem i jego rodzicem lub opiekunem. 
• Badania kontrolne: dziecko może wymagać wykonania kontrolnego badania obrazowego lub innego rodzaju badania. W takim przypadku lekarz prowadzący dziecka wyjaśni, na czym będą polegać te badania.

Badania TK i sedacja

Sedację w badaniach TK stosuje się u dziecka wyłącznie w przypadku, gdy wymagane jest pozostawanie w bezruchu podczas obrazowania.

W przypadku poruszenia się dziecka obrazy mogą być niewyraźne. Zachowanie nieruchomej pozycji jest więc bardzo ważne podczas tego badania. W celu ułatwienia dziecku pozostawania w bezruchu można spróbować zabawy w udawanie posągu. Można też poprosić dziecko o udawanie, że śpi. 

W zależności od wieku dziecka technik może poprosić o chwilowe wstrzymanie oddechu.

Bezpieczeństwo obrazowania TK

Według ekspertów w przypadku uzasadnionej medycznie potrzeby wykonania obrazowania TK korzyści z tego badania przewyższają niewielkie ryzyko w perspektywie długoterminowej związane z narażeniem na działanie promieniowania.

Korzyści

Obrazy uzyskane w badaniu zapewniają lekarzom szeroką gamę informacji pomocnych przy diagnozowaniu i leczeniu chorób nowotworowych.

Obrazy TK narządów, kości, tkanek i naczyń krwionośnych są bardziej szczegółowe niż te uzyskane w badaniach rentgenowskich. Obrazy te mogą być reformatowane w wielu płaszczyznach. Umożliwiają one tworzenie obrazów trójwymiarowych. 

Ryzyko

Podczas obrazowania TK emitowana jest niewielka ilość promieniowania. Poziom promieniowania jest dostosowywany odpowiednio do wieku i gabarytów ciała dziecka. Większość placówek podejmuje liczne działania w celu ograniczenia dawki promieniowania.

W przypadku dzieci narażenie na szkodliwe skutki promieniowania w badaniach TK nie jest takie samo jak u osób dorosłych. Dzieci są bardziej wrażliwe na promieniowanie. Dzieje się tak, ponieważ ich ciała wciąż są w fazie wzrostu. Ponadto oczekiwana dalsza długość trwania życia jest wyższa u dzieci w porównaniu z osobami dorosłymi. Oznacza to, że okres, w którym mogą wystąpić działania niepożądane związane z promieniowaniem, w tym bardzo małe ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, jest dłuższy u dzieci.  

Stałe ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy w związku z pojedynczym badaniem TK jest niskie. Według informacji zgromadzonych przez amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (National Institutes of Health) jest ono równe w przybliżeniu 1 przypadkowi na każde 10 000 badań wykonywanych u dzieci. 

Ryzyko wzrasta w przypadku wielokrotnych badań TK.

Jeśli obawiasz się wpływu promieniowania na Twoje dziecko, oto kilka pytań, które możesz zadać członkom zespołu opiekującego się pacjentem:

1. Dlaczego wykonanie badania jest konieczne?
2. Czy wyniki badania będą miały wpływ na decyzje dotyczące leczenia?
3. Czy można wykonać inne badanie, w którym nie wykorzystuje się promieniowania?

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące bezpieczeństwa badania TK, porozmawiaj na ten temat z zespołem opiekującym się pacjentem.