Przejdź do głównej zawartości

Guzy nerki

Czym są guzy nerki?

Guzy nerki (nerkowe) powstają z komórek nowotworowych rozwijających się w tkankach nerki. Guzy te stanowią około 7% wszystkich nowotworów wieku dziecięcego.

Rozróżnia się kilka rodzajów guzów nerki występujących u dzieci. Guz Wilmsa (nerczak zarodkowy) jest jednym z rodzajów guzów nerki wieku dziecięcego.

Nerki to para narządów umiejscowionych po obu stronach kręgosłupa w tylnej części jamy brzusznej. Ich zadaniem jest filtrowanie i oczyszczanie krwi. Ponadto nerki wytwarzają mocz.

Grafika przedstawiająca przekrój przez ciało małego dziecka z uwidocznieniem narządów oraz wyróżnieniem i oznaczeniem nerek

Nerki są umiejscowione po obu stronach kręgosłupa w tylnej części jamy brzusznej. Ich głównym zadaniem jest filtrowanie i oczyszczanie krwi oraz wytwarzanie moczu.

Guz Wilmsa jest również określany jako nerczak zarodkowy. Jest to najczęściej spotykany nowotwór złośliwy nerki u dzieci. Każdego roku w Stanach Zjednoczonych guz Wilmsa diagnozuje się u około 500 dzieci. Najczęściej występuje on u dzieci w wieku poniżej 5 lat.

Rak nerkowokomórkowy jest najczęściej spotykanym guzem nerki u nastolatków w wieku 15–19 lat.

Do innych rodzajów guzów nerki zaliczają się:

  • Mięsak jasnokomórkowy nerki
  • Złośliwy guz rabdoidalny
  • Nerczak mezoblastyczny

Czasami do rozsiewu nowotworu dochodzi jeszcze przed diagnozą. Zależy to od rodzaju guza stwierdzonego u dziecka. Przykładowo guz Wilmsa rzadko daje przerzuty do mózgu.

Nowotwór może przerzutować między innymi do:

  • Płuc
  • Wątroby
  • Kości
  • Węzłów chłonnych

Leczenie większości guzów nerki zależy od rodzaju nowotworu. Może ono obejmować:

Leczenie i rokowanie w przypadku guzów nerki zależy od rodzaju nowotworu oraz obecności rozsiewu do innych narządów. Najlepszym źródłem informacji jest lekarz prowadzący dziecka. 

Objawy guza nerki

Do typowych oznak i objawów guza nerki zaliczają się:

  • Guzek lub obrzęk w jamie brzusznej
  • Obecność krwi w moczu
  • Ból brzucha
  • Wysokie ciśnienie krwi
  • Gorączka
  • Utrata apetytu
  • Spadek masy ciała
  • Zaparcia, które nie ustępują pomimo leczenia
  • Zmęczenie
  • Dezorientacja
  • Wzmożone pragnienie
  • Wymioty

Czynniki ryzyka związane z guzami nerki

Niektóre choroby genetyczne i inne schorzenia mogą zwiększać ryzyko guza nerki. Niemniej jednak większość guzów nerki nie ma podłoża genetycznego.
Do chorób genetycznych zwiększających ryzyko zaliczają się:

  • Zespół WAGR
  • Zespół Denysa-Drasha
  • Przerostowe wady wrodzone (takie jak zespół Beckwitha-Wiedemanna)

Jeśli zespół opiekujący się pacjentem podejrzewa podłoże genetyczne nowotworu, może zalecić wykonanie u dziecka badań genetycznych.

Diagnostyka guzów nerki

Do badań wykonywanych w celu zdiagnozowania guzów nerki zaliczają się:

  • Wywiad lekarski przeprowadzany u pacjenta
  • Wywiad rodzinny przeprowadzany w celu sprawdzenia, czy nowotwór nie ma charakteru dziedzicznego
  • Badanie fizykalne
  • Badania laboratoryjne krwi i moczu, w tym:
    • Morfologia krwi
    • Badanie sprawdzające czynność wątroby i nerek
    • Badania elektrolitów sprawdzające poziom sodu, chlorków, magnezu, potasu i wapnia
    • Badanie moczu sprawdzające mocz pod kątem obecności cukru, białka, krwi i bakterii
  • Badania obrazowe jamy brzusznej umożliwiające potwierdzenie obecności guza oraz uzyskanie informacji na temat jego wielkości i ewentualnego rozsiewu
  • Badanie próbki tkanki pobranej z guza. Wyniki tego badania pozwalają lekarzom na uzyskanie informacji na temat rodzaju nowotworu. W badaniu może zostać wykorzystana próbka z biopsji lub materiał uzyskany po chirurgicznym usunięciu guza.
Badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, pomagają lekarzom lepiej określić wielkość guza. Ultrasonografia pozwala również stwierdzić, czy doszło do rozsiewu nowotworu.

Badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, pomagają lekarzom lepiej określić wielkość guza. Ultrasonografia pozwala również stwierdzić, czy doszło do rozsiewu nowotworu.

Ocena stadium zaawansowania guza nerki

doszło do rozsiewu nowotworu. Stadium zaawansowania choroby określa się na podstawie badań obrazowych, rezultatu zabiegu chirurgicznego i badań histopatologicznych. W przypadku wszystkich rodzajów guzów nerki:

  • Choroba w stadium zaawansowania 1 i 2 oznacza, że nowotwór nie rozprzestrzenił się poza nerkę.
  • Choroba w stadium zaawansowania 3 oznacza, że nowotwór rozprzestrzenił się poza nerkę, jednak nadal jest ograniczony do jamy brzusznej.
  • Choroba w stadium zaawansowania 4 oznacza, że nowotwór rozprzestrzenił się poza jamę brzuszną. Przerzuty mogą być obecne w:
    • Klatce piersiowej
    • Węzłach chłonnych
  • Choroba w stadium zaawansowania 5 (dotyczy wyłącznie guza Wilmsa) oznacza, że nowotwór zaatakował obie nerki.

Pacjenci, u których nowotwór rozprzestrzenił się do innych części ciała, mają gorsze rokowanie. Wynika to z faktu, że bardziej zaawansowany nowotwór jest groźniejszy i trudniej się go leczy.

Wsparcie dla pacjentów po leczeniu nowotworu nerki

Monitorowanie pacjenta pod kątem nawrotu

Po zakończeniu leczenia pacjenci są poddawani obserwacji w celu monitorowania ich pod kątem nawrotu. Zespół opiekujący się pacjentem zaleci badania odpowiednie dla dziecka.

Jeśli u dziecka stwierdzono chorobę genetyczną lub mutację genu dziedziczoną rodzinnie, mogą być wymagane dodatkowe badania genetyczne i szczególne środki ostrożności.

Życie po nefrektomii

Po usunięciu nerki pacjenci mogą nadal prowadzić normalny i aktywny styl życia.

Ważne jest, aby omówić potrzeby medyczne i styl życia dziecka z zespołem opiekującym się pacjentem.

Dziecko będzie wymagać stałej opieki medycznej z badaniami kontrolnymi przeprowadzanymi co najmniej raz w roku. Badania te mogą obejmować:

  • Pomiar ciśnienia krwi
  • Badania czynności nerki (BUN, poziom kreatyniny)
  • Badanie moczu

Dziecko może wymagać wizyt u lekarza specjalizującego się w chorobach nerek, czyli nefrologa.

Jak dbać o zdrowie nerek?

  • Pij 6–8 szklanek wody dziennie. Dbaj o nawodnienie podczas uprawiania sportów i upałów.
  • Ogranicz spożycie kofeiny.
  • Zachowaj ostrożność przy stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). W przypadku zbyt częstego stosowania lub przyjmowania za wysokich dawek leki te mogą szkodzić nerkom. W miarę możliwości unikaj stosowania tych leków. Skonsultuj się z zespołem opiekującym się pacjentem przed podaniem ich dziecku.
  • Przed przyjęciem nowego leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Dotyczy to zarówno leków wydawanych na receptę, jak i leków dostępnych bez recepty i suplementów ziołowych. Upewnij się, że każdy lekarz i farmaceuta zajmujący się Twoim dzieckiem wie, że usunięto mu jedną nerkę.
  • Nie dopuść do wystąpienia zaparć, dbając o odpowiednie nawodnienie i stosując dietę bogatą w błonnik. Jeśli zespół opiekujący się pacjentem zalecił dziecku przyjmowanie leków zmiękczających stolec, dopilnuj ich stosowania.
  • Upewnij się, że dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki korzystania z nocnika, aby uniknąć problemów z trzymaniem moczu.
  • W razie zauważenia jakichkolwiek oznak zakażenia dróg moczowych lub nerek skontaktuj się z lekarzem.
  • Dbaj o aktywność fizyczną. Większość rodzajów aktywności fizycznej i sportów (w tym sportów kontaktowych) nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia nerek. O aktywności fizycznej i powiązanych z nią obawach należy porozmawiać z zespołem opiekującym się dzieckiem.

Opóźnione skutki

Dzieci leczone z powodu guzów nerek są narażone na wystąpienie opóźnionych skutków związanych z leczeniem.

Prowadzenie zdrowego stylu życia, stosowanie zdrowej diety oraz regularne badania przesiewowe i kontrole lekarskie pomagają chronić zdrowie dziecka.

Wyleczonych pacjentów, u których stosowano chemioterapię układową lub radioterapię, należy monitorować pod kątem ostrych i opóźnionych skutków tych metod leczenia. W zależności od rodzaju zastosowanego leczenia te skutki mogą obejmować:

  • Nowotwory wtórne
  • Zastoinową niewydolność serca
  • Niepłodność lub powikłania podczas ciąży
  • Schyłkową niewydolność nerek

Najlepszym źródłem informacji w przypadku konkretnego pacjenta jest lekarz prowadzący dziecka.

Pytania do zespołu opiekującego się pacjentem

  • Jakie możliwości leczenia są dla nas dostępne?
  • Czy po zabiegu chirurgicznym moje dziecko będzie miało jakieś ograniczenia?
  • Jakie są możliwe działania niepożądane każdej z metod leczenia?
  • Jakie kroki można podjąć w celu złagodzenia działań niepożądanych?
  • Czy moje dziecko będzie musiało przebywać w szpitalu na czas leczenia?
  • Gdzie znajdują się ośrodki, które mogą się podjąć leczenia? Czy są jakieś ośrodki blisko naszego miejsca zamieszkania, czy będziemy musieli dojeżdżać gdzieś dalej?

Najważniejsze informacje o guzach nerki

  • Guzy nerki powstają z komórek nowotworowych rozwijających się w tkankach nerki.
  • Zespół opiekujący się pacjentem zleci różne rodzaje badań, w tym badania obrazowe, aby zdiagnozować guz nerki.
  • Zabieg chirurgiczny jest jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia guzów nerki.
  • Można prowadzić w pełni aktywny styl życia, mając tylko jedną nerkę.
  • Po leczeniu dziecko będzie wymagać monitorowania pod kątem nawrotu nowotworu i opóźnionych skutków.


Sprawdzono: styczeń 2023 r.