Menu
Close
Kostniakomięsak jest nowotworem kości, który najczęściej występuje u dzieci i młodych osób dorosłych. Jest on najczęściej spotykanym nowotworem kości u dzieci.
Każdego roku w Stanach Zjednoczonych kostniakomięsaka diagnozuje się u około 400 dzieci i nastolatków.
Kostniakomięsak może powstać w każdej z kości. Jednak z reguły rozwija się on w szerszym końcu kości długich nóg lub rąk. Nowotwór ten najczęściej wywodzi się z niedojrzałych komórek kości, które tworzą nową tkankę kostną.
Najczęstszymi miejscami występowania kostniakomięsaka są:
Czasami guz rozwija się w kościach płaskich, takich jak miednica lub czaszka.
W rzadkich przypadkach kostniakomięsak może być zlokalizowany w tkance miękkiej, a nie kości.
Kostniakomięsaki mogą powstawać wewnątrz kości lub na jej powierzchni zewnętrznej. Większość kostniakomięsaków u pacjentów pediatrycznych występuje wewnątrz kości.
Kostniakomięsaka zazwyczaj leczy się z wykorzystaniem chemioterapii, po której wykonywany jest zabieg chirurgiczny.
Dzieci z pojedynczym ogniskiem kostniakomięsaka, które można usunąć chirurgicznie, mają 65–70% szansę na długotrwałe wyleczenie. Wskaźniki przeżycia są niższe, jeśli w momencie diagnozy doszło już do rozsiewu nowotworu.
Kostniakomięsak powoduje uszkodzenie i osłabienie kości. Objawy zależą od lokalizacji guza. Na początku mogą one nie być wyraźnie zauważalne. Mogą one również przypominać objawy innych problemów zdrowotnych.
Objawy kostniakomięsaka obejmują:
Ból może się nasilać na przestrzeni tygodni lub miesięcy. Tego rodzaju ból może powodować wybudzanie się dziecka ze snu nocnego.
W przypadku tego bólu leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak ibuprofen lub paracetamol, mogą z czasem stać się nieskuteczne.
Objawy kostniakomięsaka zależą od lokalizacji guza. Kostniakomięsak wstępuje najczęściej w dolnej części kości udowej, w pobliżu kolana oraz w górnej części kości piszczelowej. Może się również rozwinąć w kości w pobliżu barku, miednicy lub czaszce.
Kostniakomięsak zazwyczaj rozwija się po 10. roku życia. Rzadko występuje on u dzieci poniżej 5. roku życia.
Poniższe czynniki mogą zwiększać ryzyko zachorowania na kostniakomięsaka:
Kostniakomięsak może powstać w każdej z kości, jednak z reguły rozwija się on w szerszym końcu kości długich nóg lub rąk. Kostniakomięsaki mogą powstawać wewnątrz kości (guzy centralne) lub na jej powierzchni zewnętrznej (guzy powierzchniowe). Większość kostniakomięsaków u dzieci jest umiejscowiona centralnie wewnątrz kości. Badania obrazowe, takie jak badanie rentgenowskie, umożliwiają sprawdzenie, czy nowotwór rozprzestrzenił się do innych miejsc w kości.
W diagnostyce kostniakomięsaka wykorzystuje się kilka rodzajów badań. Obejmują one:
Badania rentgenowskie umożliwiają sprawdzenie, czy nowotwór rozprzestrzenił się do innych miejsc w kości.
Badanie TK klatki piersiowej jest wykonywane w celu sprawdzenia, czy kostniakomięsak rozprzestrzenił się do płuc.
Charakter kostniakomięsaka określa się zwykle jako zlokalizowany lub przerzutowy.
Kostniakomięsak przerzutowy oznacza, że nowotwór rozprzestrzenił się do innych miejsc, takich jak płuca lub inne kości. Najczęstszym miejscem rozsiewu kostniakomięsaka są płuca.
Kostniakomięsaka zazwyczaj leczy się z wykorzystaniem chemioterapii, po której wykonywany jest zabieg chirurgiczny.
Jeśli nie ma możliwości wycięcia guza nowotworowego lub jeśli nie udało się chirurgicznie usunąć nowotworu w całości, konieczne może być zastosowanie innych metod leczenia, takich jak radioterapia.
Jeśli jest taka możliwość, wykonywany jest zabieg chirurgiczny w celu usunięcia nowotworu. Lekarz usuwa również niewielką ilość tkanki wokół guza nowotworowego, aby się upewnić, że w organizmie nie pozostały żadne komórki nowotworowe.
W większości przypadków leczenia kostniakomięsaka istnieje możliwość wykonania operacji oszczędzającej kończynę. Zabieg ten polega na usunięciu fragmentu kości z guzem nowotworowym. Następnie chirurg wstawia w miejsce usuniętego fragmentu kości metalową protezę lub inny fragment kości.
Zespół opiekujący się pacjentem może zasugerować amputację, jeśli nie ma możliwości usunięcia guza nowotworowego w całości w ramach operacji oszczędzającej kończynę.
Pacjenci z rozsiewem choroby mogą zostać poddani zabiegowi chirurgicznego usunięcia węzłów chłonnych. Zabieg ten ma zazwyczaj miejsce po operacji oszczędzającej kończynę, między kolejnymi cyklami chemioterapii. Może on również zostać wykonany po zakończeniu chemioterapii.
Przedoperacyjny obraz rentgenowski przedstawiający kość ramienną z oznaczonym i zmierzonym kostniakomięsakiem.
Obraz rentgenowski przedstawiający kość ramienną z protezą uzyskany po operacji oszczędzającej kończynę.
Obraz rentgenowski przedstawiający kość ramienną uzyskany po 3 latach od operacji oszczędzającej kończynę.
Rokowanie zależy od kilku czynników:
Pacjenci z pojedynczym, zlokalizowanym ogniskiem kostniakomięsaka, które można w całości usunąć chirurgicznie, mają 65–70% szansę na długotrwałe wyleczenie.
Jeśli w momencie diagnozy doszło już do rozsiewu kostniakomięsaka, szansa przeżycia wynosi około 30%.
U około 30% pacjentów dochodzi do nawrotu nowotworu. Najczęściej umiejscawia się on wtedy w płucach.
U pacjentów z nawrotem rokowanie zależy m.in. od następujących czynników:
Jeśli doszło do nawrotu nowotworu, który był już wcześniej leczony, wskaźnik przeżycia 10-letniego wynosi około 17%. Nieustannie dokonywane są nowe odkrycia w medycynie, które dają szansę na pomoc niektórym dzieciom.
Dzięki rozmowie z zespołem opiekującym się pacjentem dowiesz się, jakich problemów oczekiwać i jak możesz im zaradzić. Opieka paliatywna może pomóc w łagodzeniu objawów, zwiększaniu jakości życia i podejmowaniu świadomych decyzji.
W ramach obserwacji po leczeniu konieczne jest odbywanie z dzieckiem wizyt kontrolnych co kilka miesięcy w celu upewnienia się, że nie doszło do nawrotu nowotworu. Wizyty te są wymagane przez kilka lat od zakończenia leczenia.
Badania przesiewowe zwykle obejmują:
Pacjenci z niektórymi zespołami dziedzicznymi lub chorobami genetycznymi mogą być narażeni na ryzyko zachorowania na inne nowotwory w przyszłości. U takich pacjentów może być wymagana dodatkowa obserwacja pod kątem tych nowotworów.
Większość pacjentów po operacji oszczędzającej kończynę lub po amputacji w przebiegu leczenia kostniakomięsaka z czasem dobrze się adaptuje do nowej sytuacji.
Zgłaszają dobrą sprawność fizyczną i wysoką jakość życia. Istotne znaczenie ma tutaj obserwacja.
Po leczeniu dziecko powinno co roku odbywać badanie sprawdzające sprawność mięśniową i kostną. Ważne jest, aby nie dopuścić do utrzymywania się nieprawidłowości. Nierówna długość kończyn, zmiany w sposobie chodzenia dziecka, problemy ze stawami lub inne nieprawidłowości mogą doprowadzić do przewlekłego bólu bądź niepełnosprawności.
Wszystkie osoby po leczeniu onkologicznym wymagają regularnych kontroli i badań przesiewowych u lekarza pierwszego kontaktu. Dzieci zachęca się do aktywności fizycznej, utrzymywania zdrowej diety i wysypiania się. Te zdrowe nawyki sprzyjają utrzymywaniu ciała w ogólnie dobrej kondycji i zapobieganiu chorobom.
Osoby po chorobach nowotworowych kości mają tendencję do mniejszej aktywności fizycznej. Regularne ćwiczenia fizyczne mają istotne znaczenie dla utrzymywania dobrego stanu zdrowia oraz sprawności fizycznej. Jest to szczególnie ważne w przypadku pacjentów po operacji oszczędzającej kończynę lub po amputacji.
Wyleczeni pacjenci, u których zastosowane terapie obejmowały chemioterapię lub radioterapię, powinni być monitorowani pod kątem opóźnionych skutków związanych z leczeniem.
Po zakończeniu leczenia zespół opiekujący się pacjentem powinien przygotować dla dziecka plan opieki nad pacjentem, który przeżył chorobę. Ma on formę raportu, w którym można znaleźć informacje o wymaganych badaniach przesiewowych oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia.
Jeśli występują działania niepożądane związane z leczeniem kostniakomięsaka, w tym skutki opóźnione, należy porozmawiać o nich z lekarzem prowadzącym dziecka. Należy zawsze przestrzegać instrukcji udzielonych przez zespół opiekujący się pacjentem.
—
Sprawdzono: grudzień 2022 r.
