Podawanie leków dożylnie w warunkach domowych

Większość dzieci leczonych z powodu nowotworu wieku dziecięcego otrzymuje część leków drogą dożylną. Oznacza to, że lek jest podawany do żyły przez wstrzyknięcie lub wlew dożylny. W przypadku niektórych pacjentów leki mogą być podawane dożylnie w warunkach domowych. Ponieważ leki te są podawane do krwiobiegu, należy zastosować środki ostrożności ograniczające ryzyko zakażenia. Przed podaniem leków dożylnie w warunkach domowych opiekunowie powinni odbyć szkolenie w zakresie prawidłowego sposobu mycia rąk i techniki aseptycznej, korzystania z przyrządu umożliwiającego wlew oraz rozpoznawania oznak reakcji alergicznej lub zakażenia. Niektóre leki mogą być szkodliwe dla opiekunów, dlatego należy zachować szczególną ostrożność podczas postępowania z lekami i usuwania ich do odpadów.

Dzieci, które w ramach leczenia onkologicznego mogą otrzymywać leki dożylnie w warunkach domowych, mają zazwyczaj założony centralny cewnik żylny, jednak niektóre leki mogą być podawane przez obwodowe wkłucie dożylne. Istnieje kilka metod dożylnego podawania leków w warunkach domowych. Należą do nich:

• Metoda wstrzykiwania – lek jest w krótkim czasie wstrzykiwany do cewnika za pomocą strzykawki. Metodę tę określa się czasem jako wstrzyknięcie leku w „bolusie”.
• Metoda wlewu – lek jest podawany w kontrolowanym tempie przez dłuższy czas. Podawanie niektórych leków ma formę szybkiego wlewu, który trwa od 15 minut do godziny. Inne leki są podawane w formie wlewów ciągłych, które trwają od kilku godzin do kilku dni. Zewnętrzna pompa lub inne urządzenie reguluje tempo podawania wlewu.

Poniżej znajdziesz ogólne zasady dotyczące podawania leków dożylnie w warunkach domowych. Konkretne procedury zależą od rodzaju leku i stosowanego przyrządu. Należy zawsze przestrzegać instrukcji udzielonych przez zespół opiekujący się pacjentem.

UWAGA: proces przygotowywania leku różni się zależnie od stosowanego leku. Może on obejmować zmieszanie leku w proszku z płynem do rozcieńczania, takim jak woda sterylna, pobranie dawki leku z fiolki lub dodanie leku do worka z płynem infuzyjnym.

Podaj lek, postępując zgodnie z instrukcjami.

• Wykonaj czynności składające się na podanie leku w sposób zgodny z instrukcjami. Czynności te zależą od rodzaju wykonywanego wstrzyknięcia lub wlewu leku. Mogą one obejmować wyczyszczenie zatyczki i podłączenie strzykawki w celu podania leku, zaprogramowanie w pompie odpowiedniej szybkości podawania leku oraz przepłukanie linii wlewu dożylnego roztworem soli fizjologicznej i/lub heparyną.
• Konieczne jest ścisłe przestrzeganie instrukcji. Niektóre leki mogą wywoływać działania niepożądane lub mieć mniejszą skuteczność, jeśli są podawane zbyt szybko lub za wolno.
• Zanotuj podane dawki zgodnie z instrukcjami otrzymanymi od lekarza.

Usuń zużyte materiały do odpadów we właściwy sposób.

Prawidłowe usuwanie do odpadów materiałów używanych do dożylnego podawania leków w warunkach domowych ma istotne znaczenie dla ochrony pacjenta, opiekunów i innych osób przed zagrożeniami w postaci zakażeń i urazów.

• Leki. Wiele leków można wyrzucać do kosza na śmieci. Inne leki mogą mieć specjalne wymagania w zakresie usuwania do odpadów. Instrukcji dotyczących właściwego sposobu usuwania danego leku do odpadów powinien udzielić farmaceuta.
• Ostre odpady medyczne. W domu pacjenta, który otrzymuje leki dożylnie w warunkach domowych, zawsze powinien się znajdować pojemnik na ostre odpady medyczne, do którego należy wyrzucać wszystkie tego rodzaju przedmioty. Obejmują one szklane fiolki i igły. Odpady można wyrzucać do pojemnika do momentu, aż zapełni się on do 2/3 pojemności. Jeśli zostanie on bardziej zapełniony, rośnie ryzyko przypadkowego skaleczenia się. Informację dotyczącą sposobu zwrotu zapełnionych pojemników na ostre odpady medyczne w celu ich opróżnienia i wymiany można uzyskać u personelu medycznego.
• Inne materiały. Pozostałe akcesoria, w tym strzykawki, plastikowe butelki po roztworze soli fizjologicznej lub wodzie sterylnej, materiały do czyszczenia, rękawice oraz zestawy drenów można zwykle wyrzucać do zwykłych koszy na śmieci. Czasami jednak mogą obowiązywać inne zasady. Przy rozpoczęciu podawania nowego leku należy się zawsze skonsultować w tej sprawie z lekarzem lub farmaceutą.

Pytania do lekarza lub farmaceuty:

• Czy muszę nosić rękawice podczas przygotowywania i podawania tego leku?
• W jakim tempie należy podawać ten lek?
• Czy dla tego leku obowiązują jakiejś specjalne zasady usuwania do odpadów?
• Co zrobić z pełnym pojemnikiem na ostre odpady medyczne?
• W jaki sposób mogę uzyskać więcej materiałów?
• Co zrobić w przypadku napotkania problemów z podaniem wlewu?
• Jakie są działania niepożądane tego leku?
• Czy mogą wystąpić jakieś poważne działania niepożądane, o których należy natychmiast poinformować lekarza?