Bezpieczne postępowanie z doustnymi lekami cytostatycznymi w domu

Niektóre leki cytostatyczne stosowane w ramach chemioterapii nowotworów wieku dziecięcego można przyjmować doustnie w warunkach domowych. Leki doustne stanowią wygodną formę leczenia. Przy przyjmowaniu leków cytostatycznych w warunkach domowych należy jednak przestrzegać ważnych zasad dotyczących bezpieczeństwa.

Chemioterapia ma na celu zwalczenie komórek nowotworowych, jednak może również powodować uszkodzenie zdrowych komórek w organizmie. Czasami istnieje ryzyko wchłonięcia tych leków przez skórę lub przedostania się ich do płuc wraz z wdychanym powietrzem. Członkowie rodziny mogą być również narażeni na działanie leków cytostatycznych, jeśli mają one kontakt z żywnością lub codziennie dotykanymi powierzchniami w domu.

Członkowie rodziny i opiekunowie muszą postępować z lekami cytostatycznymi z zachowaniem ostrożności oraz podjąć kroki mające na celu ograniczenie narażenia na kontakt z tymi substancjami. Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny unikać wszelkiego kontaktu z tymi lekami.

Wszystkie leki cytostatyczne przechowywane w domu należy traktować jako potencjalne zagrożenie. Podjęcie prostych kroków pozwala na ochronę pacjentów, członków rodziny i opiekunów przed tym zagrożeniem.

Przechowywanie leków cytostatycznych

• Przechowuj leki cytostatyczne w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt domowych.
• Przechowuj leki cytostatyczne z dala od żywności oraz leków przyjmowanych przez innych domowników.
• Przechowuj leki w chłodnym i suchym miejscu, które nie jest narażone na światło słoneczne ani wysoką wilgotność. Nie przechowuj leków w łazience. Niektóre leki cytostatyczne mogą wymagać przechowywania w lodówce.

Dowiedz się więcej o bezpiecznym przechowywaniu leków cytostatycznych i usuwaniu ich do odpadów.

Postępowanie z lekami cytostatycznymi

• Myj ręce przed kontaktem i po kontakcie z lekami cytostatycznymi.
• Przygotowuj leki na czystej powierzchni.
• Przechowuj leki z dala od żywności i innych przedmiotów domowych.
• Umieść tabletki/kapsułki w małym kubeczku zamiast na dłoni w celu podania ich pacjentowi.
• Zakładaj zalecane w instrukcjach środki ochrony osobistej (rękawice, maskę i/lub okulary).

Sposób dzielenia lub rozkruszania leków cytostatycznych

• Niektóre leki wymagają przed przyjęciem podzielenia lub rozkruszenia. Niektóre leki w tabletkach (na przykład merkaptopuryna) mogą wymagać podzielenia za pomocą przecinacza do tabletek. Niektóre leki w postaci kapsułek żelowych (na przykład izotretynoina) mogą wymagać przecięcia za pomocą nożyczek. W przypadku stosowania przecinacza do tabletek, nożyczek lub kruszarki do tabletek w celu przygotowania leków cytostatycznych nie wolno używać tych przyrządów do żadnych innych leków ani zastosowań.
• Miejsce, w którym leki są dzielone lub rozkruszane, powinno być czyste i pozbawione zbędnych przedmiotów.
• Leki przygotowuj na wysoko położonej powierzchni, takiej jak stół lub blat kuchenny.
• Leków cytostatycznych nie wolno dzielić ani rozkruszać w pobliżu wentylatorów sufitowych ani kratek wentylacyjnych. Ma to zapobiec zdmuchnięciu leku.
• Przed podzieleniem lub rozkruszeniem leku cytostatycznego zabezpiecz powierzchnię roboczą plastikową folią jednorazowego użytku. Zapewni to ochronę powierzchni przed kontaktem z lekiem oraz ułatwi jej czyszczenie.
• Po podaniu dawki leku cytostatycznego:
  • Zdejmij rękawice, wywracając je na drugą stronę. Wyrzuć rękawice. Rękawic nie wolno używać ponownie.
  • Dokładnie umyj ręce ciepłą wodą z mydłem.

Sposób czyszczenia rozsypanych lub rozlanych leków cytostatycznych

• Odizoluj obszar, w których doszło do rozsypania lub rozlania leku.
• Dzieci i zwierzęta domowe powinny się znajdować z dala od tego obszaru.
• Przed przystąpieniem do czyszczenia powierzchni załóż rękawice.
• W przypadku rozlanego płynu użyj ręczników papierowych, które wchłoną płyn. Zacznij od zewnętrznych krawędzi rozlanego płynu i usuwaj go w kierunku do środka plamy. Umieść zużyte ręczniki papierowe w plastikowym worku i szczelnie go zamknij.
• Wyczyść powierzchnię dwukrotnie ciepłą wodą z mydłem.
• Zmyj powierzchnię wodą.
• Zdejmij zanieczyszczoną odzież, umieść ją w plastikowym worku i szczelnie go zamknij. Wypierz tę odzież jak najszybciej, a następnie powtórz pranie przed ponownym użyciem. Pierz oddzielnie od pozostałej odzieży. 
• Jeśli lek cytostatyczny przedostanie się do oczu:
  • Odkręć kran z zimną wodą i delikatnie przemywaj oczy wodą przez co najmniej 15 minut. Skontaktuj się z lekarzem w celu uzyskania dalszych instrukcji.
• Jeśli lek cytostatyczny przedostanie się na skórę:
  • Przemyj to miejsce dużą ilością czystej wody, a następnie myj wodą z mydłem przez 10 minut. Jeśli wystąpi zaczerwienienie lub podrażnienie skóry, skontaktuj się z lekarzem.

Środki bezpieczeństwa związane z kontaktem z płynami ustrojowymi pacjenta po podaniu leków cytostatycznych

Przez 48 godzin po podaniu leku cytostatycznego lek ten może być obecny we wszystkich płynach ustrojowych dziecka. W razie potrzeby pamiętaj o tym, aby poprosić w szpitalu o rękawice, które zabierzesz ze sobą do domu.

Przez 48 godzin od chemioterapii przestrzegaj poniższych zasad bezpieczeństwa:

• Zakładaj rękawice i odzież ochronną na czas usuwania wymiocin, krwi, moczu lub kału dziecka.
• Zakładaj rękawice do sprzątania zabrudzonej pościeli dziecka.
• Zakładaj przyłbicę lub okulary ochronne, jeśli istnieje ryzyko rozbryzgu płynu ustrojowego.
• Zakładaj rękawice i przyłbicę lub okulary ochronne na czas przewijania dziecka. Umieść zużyte pieluszki w zwykłym koszu na śmieci, spróbuj jednak ograniczyć swój kontakt z tymi odpadami.
• Opuszczaj deskę sedesową po spłukaniu toalety w domu i w szpitalu.
• Jeśli jakiekolwiek płyny ustrojowe dziecka przedostaną się na Twoją skórę podczas mycia lub przewijania dziecka, dokładnie umyj skórę wodą i mydłem.
• Jeśli jakiekolwiek płyny ustrojowe dziecka przedostaną się do Twoich oczu, przemywaj je wodą przez 15 minut przy otwartych powiekach. Następnie skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu i wyjaśnij mu, co zaszło.