Pielęgnacja skóry podczas radioterapii

Radioterapia, podobnie jak każda inna metoda leczenia onkologicznego, może powodować działania niepożądane. Do najczęstszych działań niepożądanych zaliczają się zmiany stanu skóry, w tym jej zaczerwienienie, łuszczenie się i swędzenie.

Zmiany stanu skóry podczas radioterapii zwykle zachodzą stopniowo. W drugim lub trzecim tygodniu leczenia może wystąpić suchość skóry, zmiana odcienia skóry na ciemniejszy, swędzenie i zaczerwienienie. W obszarze poddawanym leczeniu może dojść do utraty włosów, a skóra w tym miejscu może być wrażliwa na dotyk lub obolała. Zmiany te są normalnym zjawiskiem. Po zakończeniu leczenia skóra powinna się szybko zagoić.

Ważne jest, aby podczas radioterapii szczególnie uważnie dbać o pielęgnację skóry. Obszar skóry poddawany leczeniu może łatwo ulegać urazom i wymaga ochrony. Wszelkie zmiany stanu skóry należy omawiać z zespołem opiekującym się pacjentem.

Dbanie o czystość skóry podczas radioterapii

Dbanie o czystość skóry jest szczególnie ważne podczas radioterapii, jednak należy zachować ostrożność, aby nie dopuścić do podrażnienia skóry.

• Ogólnie zaleca się w razie możliwości mycie pod prysznicem zamiast kąpieli w wannie.
• Myj się, używając ciepłej wody. Unikaj kontaktu z gorącą wodą.
• Do mycia stosuj łagodne mydło o neutralnym pH, takie jak mydła marki Dove® lub Basis®. Myj włosy łagodnym szamponem, na przykład przeznaczonym dla dzieci. Unikaj ostrych mydeł oraz mydeł, które nie mają neutralnego pH. Nie stosuj mydeł z dodatkami zapachowymi.
• Myj skórę delikatnie, a następnie dokładnie spłucz i wysusz, delikatnie przykładając do niej ręcznik. Nie pocieraj ani nie szoruj skóry.
• Zrezygnuj z golenia obszaru poddawanego leczeniu.
• Nie stosuj dezodorantów ani antyperspirantów, jeśli radioterapia obejmuje pachy.
• Nie zmywaj specjalnych oznaczeń na skórze aż do ostatniej sesji radioterapii. 

Nawilżanie skóry podczas radioterapii

Jeśli skóra stanie się sucha lub zacznie swędzieć, lekarz lub personel pielęgniarski mogą zalecić stosowanie specjalnego środka do nawilżania skóry.

• Stosuj wyłącznie środki do nawilżania zalecane przez zespół opiekujący się pacjentem.
• Nie nawilżaj skóry przed upływem jednej godziny od sesji radioterapii.
• Nie stosuj tłustych balsamów, olejków, kremów ani maści w obszarze poddawanym leczeniu.
• Nie drap skóry w obszarze poddawanym leczeniu. Może to zwiększać ryzyko zakażenia.

Co nosić podczas radioterapii?

W czasie radioterapii odzież może powodować podrażnienie skóry.

• Noszona odzież powinna być luźna i wykonana z miękkich materiałów. Nie zakładaj dopasowanych ubrań w obszarze poddawanym leczeniu.
• Staraj się, aby obszar poddawany leczeniu był jak najczęściej odsłonięty.
• Jeśli radioterapia obejmuje głowę, nie noś żadnych nakryć głowy.
• Ubrania pierz przy użyciu łagodnego, bezzapachowego detergentu.

Ochrona przed słońcem podczas radioterapii i po jej zakończeniu

Podczas radioterapii i po jej zakończeniu skóra jest bardziej wrażliwa na słońce.

• Chroń obszar poddawany leczeniu przed promieniowaniem słonecznym. Osłaniaj skórę przed słońcem, jeśli przebywasz na zewnątrz dłużej niż 15 minut.
• Unikaj kontaktu ze słońcem w godzinach od 10 do 16.
• Stosuj wolne od kwasu p-aminobenzoesowego (PABA) produkty ochrony przeciwsłonecznej o wskaźniku SPF wznoszącym co najmniej 30. Przed sesją radioterapii zmyj ze skóry produkt ochrony przeciwsłonecznej.

Inne istotne wskazówki:

• Przed użyciem jakiegokolwiek produktu na skórę w obszarze poddawanym leczeniu skonsultuj się z zespołem opiekującym się pacjentem. Takie produkty mogą powodować podrażnienie i potencjalnie wpływać na dawkę promieniowania.
• Zapytaj członka zespołu opiekującego się pacjentem, czy możesz pływać w basenie. Po pływaniu dokładnie opłucz ciało.
• Nie narażaj obszaru poddawanego leczeniu na skrajnie wysokie lub niskie temperatury. Unikaj zabiegów wykorzystujących ciepło i kąpieli w jacuzzi oraz nie stosuj poduszek i koców grzewczych, suszarek suszących strumieniem powietrza o wysokiej temperaturze i zimnych okładów.
• Nie zakładaj opatrunków ani plastrów na skórę w leczonym obszarze.

Pielęgnacja skóry po radioterapii

Odpowiednią pielęgnację skóry należy kontynuować nawet po zakończeniu ostatniej sesji radioterapii.

• Nie szoruj skóry w celu usunięcia umieszczonych na niej specjalnych oznaczeń. Oznaczenia w postaci tatuaży będą stopniowo coraz mniej widoczne po zakończeniu leczenia. Nakładanie balsamu w tym obszarze może przyspieszyć blaknięcie oznaczeń.
• Osoby wyleczone z choroby nowotworowej z wykorzystaniem radioterapii muszą dbać o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną do końca życia. Zawsze chroń skórę przed słońcem. Stosuj produkty ochrony przeciwsłonecznej o wskaźniku SPF wynoszącym co najmniej 30, noś odzież ochronną i w razie możliwości unikaj kontaktu ze słońcem.

Wszelkie pytania lub wątpliwości dotyczące pielęgnacji skóry podczas radioterapii należy kierować do zespołu opieki onkologicznej. Zwracaj uwagę na zmiany stanu skóry, zwłaszcza oznaki zakażenia. Poinformuj zespół opiekujący się pacjentem, jeśli obrzęk lub dolegliwości bólowe się nasilą oraz gdy wystąpi gorączka albo pojawią się pęcherze bądź nowe uszkodzenia skóry.